Shillong, Nailar, 07: Ka North East Students’ Organization (NESO) ka la dawa ïa ka Sorkar India ba kam dei satia ban ai jaka rieh wat uwei ruh u mynder na ka ri Bangladesh hapoh ka thaiñ Shatei Lammihngi.
Ha ka shithi ba la phah sha u Myntri Rangbahduh ka ri u Narendra Modi bad sha u Myntri ka tnat Kam Pohing u Amit Shah ha ka sngi Balang, u Chairman jong ka NESO u Bah Samuel B.Jyrwa u la ong, “ka NESO ka kyntu ïa phi ban tuklar mardor ban pynthikna ba yn ym don satia uno uno ruh uba wan rung beaiñ sha ki jylla ka thaiñ Shatei Lammihngi na ka ri Bangladesh bad la kyrpad ruh ba wat uwei ruh u mynder na ka ri Bangladesh um dei ban ïoh jingbit ban ïoh jaka rieh ha ka thaiñ Shatei Lammihngi baroh kawei. Ha kum kane ka khep, ka long kaba donkam ïa ka Sorkar India ban pynthikna ba ka khappud hapdeng thaiñ Shatei Lammihngi bad ka ri Bangladesh dei ban pyrkhing ïa ka jingpahara khnang ban khanglad ïa ka jingrung beaiñ na shiliang khappud.”
U Bah Jyrwa u la ong ba ka jinglong jingman kum ka thma pohiing kaba la jia ha ka ri Bangladesh ka lah ban ktah ïa ka ri India bad khamtam eh ïa ka thaiñ Shatei Lammihngi ha kaba ki saw tylli ki jylla ki don ïa ka khappud bad ka ri Bangladesh.
Ka Tripura ka don ïa ka khappud kaba jrong 856 kilomitar bad ka Bangladesh, ka Meghalaya ka don 443 kilomitar ka khappud bad ka Mizoram ka don 318 kilomitar bad ka Assam ka don 262 kilomitar bad ka ri Bangladesh.
“Ka jingïaumsnam ha ka ri Bangladesh ka lah ban lam sha ka jingphet shnong jong ki nongshong shnong sha ka ri jong ngi khamtam sha ka thaiñ Shatei Lammihngi,” u la ong bad bynrap ba kine ki ladep jia haba ka la don ka thma pohiing ha ka ri Bangladesh, ka thaiñ Shatei Lammihngi ka la kylla long ka jaka pdiang ïa ki phetwir na katai ka ri.
Ha ka jingphiah ïa ka ri ha u snem 1947, da ki lak ngut ki Bengali na ka East Pakistan ki la rung beaiñ sha khappud bad shong jubor ha ki jaka ki puta ha ka jylla Assam bad ha Tripura.
Kumba la jia ha ka thma laitluid jong ka ri Bangladesh ha u snem 1971, sa shisien pat da ki lak ngut bad ki phew lak ngut ki briew na ka East Pakistan, ki la rung shapoh u pud u sam jong ka ri India kynthup ruh sha ka thaiñ Shatei Lammihngi kaba la wanrah ïa ka jingbun briew ka bym ïaryngkat shuh khamtam ha ka jylla Assam, Tripura bad Meghalaya.
“Kane ka jingrung kyrthep jong ki mynder na ka ri Bangladesh (East Pakistan) kan wanrah ïa ka jingbym shongsuk ha ka thaiñ Shatei Lammihngi,” ong u Bah Jyrwa.
Da kaba pynpaw ba ka thaiñ Shatei Lammihngi ka dei ka iing shong jong ki riewlum kiba duna paid bad kiba im ha la ki jong ki kynhun ha ki jaka ba don u pud u sam, u Chairman ka NESO u la ong ba ka jingwan poi jong ki million ngut ki mynder ri na kiwei pat ki ri kan wanrah ïa ka jingkyrduh ha ka jaka ka puta, ka jingshah rong noh ka kolshor, ka jingshah knieh ka pliangja bad ka jingbym ïa shaniah shuh hapdeng ki paid riewlum bad kiwei pat ki jaidbynriew nongwei. Kine ki mynder ri ki shong ki sah ha ki jaka jong ki riewlum khlem ka jingmynjur jong ki shnong ki thaw bad kane ka lah ban wanrah ïa ka jingïakynad hapdeng ki arliang mamla.
U la ong ruh shuh ba ka jingwan sah beaiñ jong ki million ngut ki mynder ri kan pynkharoi ruh ïa ka jingbun briew ha ki hynñiew tylli ki jylla jong ka thaiñ Shatei Lammihngi. Da kaba shim kabu ïa ka jingritpaid jong ki riewlum, ki mynder ri ba rung be-aiñ ki lah ban nguid tylli tang ha ka shi khyllipmat.
Ka jingkurup jaka ka la jia manla sngi bad ïa ka rukom im jong ki riewlum la ñiewpoh da ki mynder shi sngi bad ba ka jingthmu ba shalyndet ka long ban buhai shnong jubor ha kane ka thaiñ.
Shuh shuh u la ong, ka Tripura kaba la mad ïa ka jingrung kyrthep jong ki mynder naduh u snem 1947 ka la sakhi ïa ka jingkharoi ki mynder Bangladesh kaba la lam ruh shaduh u pud ba ki trai shnong riewlum kin kylla rit paid sha ka 30% ha la ka jong ka jylla. Kane ka jingjia, ka la poi ruh haduh u pud ba ki mynder shi ngi ki la knieh wat ïa ka synshar ka khadar bad ki trai shnong riewlum ki la kylla long ki nongshong shnong second-class.
“Ki nongshong shnong riewlum jong ka Tripura ki la mad ïa ka jingshah leh shiliang, ka jingumsnam, ka jingshah khñiot manla ka sngi. Wat ka Assam ruh ka la mad ïa kajuh ka apot bad ka dang ïai sakhi ïa ka jingrung kyrthep jong ki mynder ha kaba ka la don ruh ka jingïakhih kaba hynriew snem ha Assam kaba la pynkylla martir ïa ki 860 ngut ki mynsiem briew bad kaba la lam ruh sha ka jingïasoi ïa ka Assam Accord kaba kular ban beh lut ïa ki mynder Bangladeshi na ka jylla Assam,” u la ong.
Kumjuh ruh, u Bah Jyrwa u la ong ba ka Meghalaya bad ka Arunachal Pradesh ki la sakhi ïa ka jingïakhih paidbah ha ki snem baladep bad haduh mynta ki dang ïai dawa ban beh noh mardor ïa ki mynder shisngi na ki jylla jong ki hadien ba ki mynder ki la sdang bun paid ban ïa ki trai shnong riewlum ha kiba bun ki shnong ki thaw.
“Kum kane ka jingrung kyrthep jong ki mynder sha kane ka thaiñ kan wanrah ruh ïa ka jingbym shongsuk shongsaiñ, ki jingïakhih, ki jingkulmar, ki jingïakynad hapdeng ki mynder ri bad ki trai shnong riewlum,” u la bynrap shuh shuh.
