Babu Kular Khongjirem
Ha kine ki sngi,thnam puk sa kata ka mat ïakren shaphang ka Artikle 371 ban wanrah ha Meghalaya jong ngi. Don ki seng saiñpyrthei kiba kyrshan, don pat kiba pyrshah ïa ka. Ki paidbah bapli kim sngewthuh shuh tip kaba biang ne ka bym biang. Lada ki nongïalam ki nang ban kren bad pynshongshit ban kyrshan, kata, shaid la thap kti bad shongshit lem ki paidbah. Lada ki nongkren ki nang pat ban pyrshah ruh shaid thapkti bad pyrshah lang ki paidbah.
Ki paidbah imat, ki long tang kum u siej ne u kdait kat shaba beh ka lyer, kata, shata ki kloi ban kohnguh.
Hangne, ngim kwah ban pynksan ne pyrshah ïa ka Artikle. Ngim kwah ruh ban pyni ïa ki jingmyntoi (advantages) ne jingduh jingmyntoi (disadvantages), hynrei ngin shu kdew tang ïa ka rukom wanrah ban pyntreikam ïa ka(practicality).
Ha ka jingshisha, kane ka mat ka dei hapoh ki bor pynïaid jong ka Sorkar Jylla, nangta pat kan sa poi sha Delhi ne Parliament ka ri India ka ban ka ai ïa ka jingmynjur ïa ka. Lada kam ïaid kumta, kane ka mat kan long tang kum ka jingphoh sniew ruma jongno re jongno. Kan ym lah satia ban urlong (not feasible).
Ngi la ïohi ba hynñiew snem mynshwa, ka mat jingdawa ILP bad ka jingdawa ban pynrung ïa ka ktien Khasi ha ka 8th Scheduled ka la thnam hi puk hapoh ka jingïalam jong ki sengbhalang ha kito ki por. Kine ki ishu ki la lah shisha ban pynngeit ne pynkohnguh wat ïa ka Meghalaya Legislative Assemble ban mynjur da kaba suk ha kito ki por. Lah suk ka pyrthei jai ba la ïoh jingmynjur da ka Assembly da kaba khmihlynti ba shen kan sa long kam shen ka ILP bad ka ktien Khasi ha ka 8th Scheduled.
Ynda la leit rah ban ïakren sha Delhi, ka Delhi kam patiaw satia haduh ba ka shu sah pongding haduh mynta mynne. Ka la shu sahkut ldui ha suiñ. Mynta pat, don sa ki seng saiñpyrthei kiba pynkhih sa ïa ka Article 371, sngew kumba kaba suk eh ba kan wan ha Meghalaya. Ka party kaba don shabar jong ka Sorkar ha Meghalaya, kan shitom bha shibun wat tang ban ïoh jingmynjur hapoh ka Ingdorbar Thawaiñ ka Jylla ruh.
Nalorkata, tang uwei u MP ha Lok Sabha nalor ba don shabar jong ka Sorkar ha Delhi, hato, u lah seh mo kat ban pyngeit ne pyngkohnguh ïa ka sorkar India ha Parliament jong ka.Wat kaba ladep ai jingmynjur da ka Assembly ïa ka ILP bad Ktien Khasi ha ka 8th Scheduled ruh sohsat bad kyllaiñ jelabi ka Sorkar Delhi haduh katne katne.
Hato! tharai! kane ka jingkwah wanrah ban pyntreikam sa ïa ka Artikle 371 kan urlong shisha ha ka ri jong ngi? Sngewsih ban ong, ba ïoh ka sahkut biang ldui kumba long kitei ki mat jingdawa ILP bad ktien Khasi ha ka 8th Scheduled ïoh shu long pynban tang kum ka jingphoh sniew khlem long kam.
Ki paidbah ki dei ban pyrkhat bha ïoh shu shah thok ei kha- ma- kha manla ha ki nongïalam manla ka por.
