Shillong, Jymmang 09: Ka jylla Meghalaya ka la shim ïa ka sienjam kaba heh na ka bynta ban ïada ïa ka sawdong sawkun da kaba pyndonm ia ka Miyawaki Forest Method ne ka buit thungding kaba pynroi stet ban pynmih kloi ïa ki dieng ha ki khlaw ki btap.
Ïa kane ka rukom la leh ha Japan da ka botanist Akira Miyawaki bad mynta la pyndonkam ha baroh kawei ka jylla kum shibynta na ka projek afforestation ba la ïalam da ka Soil and Water Conservation Department, ka sorkar jylla.
U la Myntri Rangbah u Conrad K. Sangma u la shim ïa ka bynta da kaba lamkhmat na ka bynta ka jingdonkam ban pynneh pynsah ïa ka sawdong sawkun. U la pynpaw ruh ki jingsngewkhia halor ka jingjur ka kam pomdieng pathar ha kylleng ka jylla bad u la trei borbah ban wanrah biang ïa ka jingjyrngam lyngba ki prokram bapher bapher.
Kan kyrshan ïa kane ka jingpyrshang, ka jylla ka la sdang bun ki jingtuklar kyngthup ïa ka Green Meghalaya bad ka la ïatreilang bad ki seng bapher bapher ban kyntiew ïa ka jingpynneh bad ki prokram thungdieng. Ka sorkar ka la ai ruh ki lad ïarap pisa lyngba ka Payment for Ecosystem Services (PES) ban pynneh pynsah ïa ki khlaw.
Ha ka sngi Palei u Myntri Rangbah u la leit jngoh ruh ïa ka khlaw ha Miyawaki kaba ha Mawsharoh, Ummir ha East Khasi Hills, kaba dei ka jaka ba la pyndonkam ban thung ïa ki dieng kaba ka jaka ka heh 1.5-hectare. Mynta ruh la pyndonkam ki project kiba la pyntreikam ha ka jaka kaba 25,000 hectare ha kylleng ka jylla Meghalaya.
Ki ophisar jong ka Soil and Water Conservation Department ka la pyni ruh ba kumno ka Miyawaki method ka la ïarap ban wanrah biang ïa ka jingjyrngam ha ka jylla. Kane ka kynthup ïa ka kam thungdieng ka ban ïarap pynrben biang ïa ki khlaw bad kiwei ki bynta.
Ka Miyawaki forest plantation kaba nyngkong ha Meghalaya ka la sdang ha ki 3 snem mynshwa ha Garo Hills kum ka pilot project.
“Kane ka project kan ïar ha kylleng ka jylla kum kawei na ki kam ban thung ïa ki dieng,” ong u Myntri Rangbah u Conrad K. Sangma.
Kane ka Miyawaki method la ong ba ym tang ba kan ïarap ban wanrah biang ka jingjyrngam hynrei kan wanrah ruh ki jingmyntoi kiba bun. Kine ki khlaw barit ki ïarap ban kjit ïa ka carbon dioxide, kan ïarap ïakhun ka jingkylla ka mariang bad ka suiñbneng, kan pynkhuid ïa ka lyer, kan ïarap ban ai jaka sah ïa ki mrad bad ka jylla kaba biang bha ka sboh khyndew kan ïarap bha ban thung ïa ki dieng bad kiwei pat ki kam ba donkam ban pynjyrngam.