9Shillong, Jymmang 28: Kum shi bynta ki sienjam ai jingtip jong ka, kiba dang ïaid shakhmat, ka Central Bureau of Communication (CBC), Shillong, hapoh ka Tnad Information & Broadcasting, Sorkar India, ka la pynlong ïa ka prokram ai jinghikai kaba kyrpang ha Durbar Village Higher Secondary School, Swer, ha ka 27 tarik Jymmang.
Ka prokram ka long halor ki lai tylli ki kam ba kongsan jong ka ri, kata ka Swachhata Hi Seva, ka Poshan Abhiyan, bad ka Ek Ped Maa Ke Naam, da ka jingthmu ban kyntiew ïa ka jingkitkhlieh jong ki paidbah, ka jingsngewthuh ïa ka mariang, bad ka jingsngewthuh shaphang ka jingbam ba tei met hapdeng ki khynnah pule bad ki nongshong shnong jong ka thaiñ. La thung ïa ki tynrai dieng hapoh ka phyllaw jong ka skul kum shi bynta ka sienjam Ek Ped Maa Ke Naam, da ka jingïashim bynta shitrhem na ki khynnah skul bad ki nonghikai, kaba pyni ïa ka jingburom ïa ka jinglong kmie bad ka jingaiti lang na ka bynta ka lawei kaba kham khuid.
Ka Kong Annie Swer, Block Co-ordinator, Swachh Bharat Mission (Gramin), Khatarshnong-Laitkroh C&RD Block, ka la ai jingkren ha kane ka jingïalang halor ka bynta lang jong ki khynnah pule, ki longïing longsem, bad ki shnong ki thaw ha kaba kyntiew ïa ka jingkhuid jingsuba. Ka la ban jur ïa ka jingdonkam ban pynïakhlad ïa ki jaboh ha ka jaka ba ki mih, da kaba kyntu ïa baroh ban pynïakhlad ïa ki jaboh kiba lah ban pyut bad ki bym lah ban pyut ban kyrshan ïa ka jingpeit ïa ka kam kaba paka kaba ïadei bad ki ñiut. Ka la pynshlur ïa ki samla kiba ïashim bynta ban long ki nongrah ktien jong ka jingkhuid jingsuba ha ki ïing ki sem bad ki shnong ki thaw jong ki. Ka la pynlong ruh ïa ka jingpyni ïa hynñiew tylli ki sienjam jong ka jingsait kti, kaba pynskhem ïa ki rukom lehkhuid ba kongsan.
Haba kren ha ka Poshan Abhiyan, ka Kong O. Sumer, District Health Education Officer jong ka Ophis jong ka DM&HO, Shillong ka la ai ka jingkren kaba la pynleit jingmut ha kaba ïadei bad ka jingbam kaba tei na ka bynta ki khynnah kiba dang khie samla bad ban ïada na ka jingduna snam. Ka la ban jur ïa ka jingkordor jong ka jingbam kaba biang, ki jingbam kiba bun ki jingtei met, bad ka rukom shet kaba biang. “Ka jingbam kaba tei kam dei tang ïa kaei kaba ngi bam, hynrei kumno ngi pynkhreh ïa ka bad kumno ngi sngewthuh ïa ka dor jong ka,” ka la ong. “Ki khynnah kiba koit ba khiah ka mut ka lawei kaba khlaiñ jong ka ri.”
Ha ka jingkren pynkut jong u, u Gopajit Das, Assistant Director ka CBC Shillong u la ïaroh ïa ka skul bad ki bor pynïaid shnong halor ka jingïatreilang jong ki. U la pynpaw ïa ka jingdonkam jong kum kine ki prokram ha ka shnong ka thaw ha kaba kyntiew ïa ka ri India kaba khuid, kaba jyrngam, bad kaba koit ba khiah.
La pynkut ïa kane ka prokram da ka jingai khublei na u Principal ka Skul Durbar Village, Bah Dmaisingh Mawniuh uba la ïaroh ïa ka jingshim bynta shitrhem jong baroh ki tnad bad ki nongshim bynta ban rah shakhmat ïa kane ka kam.
Kum shi bynta jong ki prokram ha kane ka sngi, ka skul ka la rakhe ruh ïa ka World No Tobacco Day. Ki khynnah pule ki la ïaid paidbah da kaba rah ïa ki placard hapoh shnong ban pynphriang ïa ka jingtip shaphang ki jingma kiba lah ban mih na ka jingdih duma. Da kaba rah ïa ki khubor bad ki jingpyrta kiba ai jingtip, ki la kyntu ïa ki paidbah ban pdiang ïa ka rukom im kaba lait na u duma kum ka jingkyrshan ïa ka koit ka khiah jong ki paidbah.
Ban kynthup shuh shuh ïa ki khynnah pule bad ban pynshlur ïa ka jingïakren, ha ka prokram la pynlong ïa ka jingïakob saiñdur bad ka jingïakob quiz, kaba la pynshong nongrim ha ki phang jong ka jingkhuid jingsuba, ka jingbam kaba tei, bad ka jingsumar ïa ka mariang. Ki jingïalang ki la pynshlur ïa ka jingpynpaw bad ka jingpule, bad la pynkup burom ïa ki nongjop da ki syrnot bad ki khusnam.