Babu Kular Khongjirem
La kham katto katne snem mynshwa, nga la thoh ba ka Sor Shillong ka long kum ka Khoh kaba iar bad heh tang ka shyntur katba kaba khim pat sha trai. Kane kajuh ka jingmutdur ka la jia bad urlong shisha mynta. Hadien ba la jan dep syndon ia ka surok 4-Lane ne ka surokbah ba lah ban iaid ar-ar tylli ki kali shisien iaid kiba kiew bad kiba hiar kiba wan ba leit naduh Upper Shillong haduh ka Sor Shillong, kane, ka la nang pynkhap ngiah shuh shuh pynban ban ia kaba ju long mynshwa.
Kylleng sawdong, la na shatei, shathie, mihngi ne sepngi, ki surok ki rung lut sha Shillong. Ki briew ruh na kylleng sawdong ka jylla Meghalaya ki wan lut ha Shillong. Watla ka sorkar ka la angnud ban pynduna ia ka jingkhap ngiah ha Shillong, pynban, ka la nang jur nangjur pynban ka jingdheng kali bad jingkhapngiah briew ha sor. Hynrei,kaba kham phylla ka long naduh ka por Covid-19 ter ter, ka die ka thied, ka khaii ka pateng, ka kamai ka kajih ka la nang hiar pynban arsut ym tang ha Shillong hynrei ha kylleng ki bynta bad ki shnong jong ka jylla jong ngi.
Ki nongniah kali ki ud lut bym biang shuh ka kamai-kajih. Ki nongkhaii bad nongdie jingdie ruh ki ia ud lut baroh ba kim lah die lah thied shuh kumba mynshwa. Kiba wai dukan leilei, bun kim lah pynmih shuh wat tang ka bai dukan jong ki trai ruh. Don ruh kiba pyllait noh ia ki dukan namar kim lah pynmih shuh wat tang ka bai bai ruh. Haba ki kali ki nang bun, ki briew ki nang riewspah ban ia kaba mynshwa, kumno pat ka ktah ia ka kamai kajih jong ki paidbah.Don kiba ong, ba ka Sorkar ka la kham pynduna ia ka jingpyniaid ia ka pisa (circulation of money) namar bun kiba leh da ka internet banking, kum ka ATM, Google pay, bad kiwei kiwei. Don ruh kiba ong ba ka jylla ka la shu shim ram lut ban leh ia ki kam pynroi, kumta ka ktah kylla pynban ia ka kamai kajih ki paidbah.
Hynrei,kaba kham kongsan hi ka long, ba ka pisa kaba bun eh (wealths,moneys and assets) ka shong bad leit tang sha ki katto katne ngut ne ki khyndiat ngut eh ki briew kiba riewspah palat (money and wealths are concentrated to only a few rich people). Dei kane kein ka jingbym ia ryngkat ha ka liang ka spah ka hajar, ka lak ka klur kaba la pynlong ba uba riew spah un nang riew spah katba ki paidbah ba duk bapli pat, ki nang ring sti, nang ring sdot bad nang ring swai ha ka ioh ka kot bad ka kamai ka kajih katba ka nang tyllun ki por ki snem.