Ka thma Khyndai Lad (Shillong) ka la nang jur pynban

Babu Kular Khongjirem

Ka thma ktien (war of words) hapdeng ki nongdie madan (hawkers) bad ki bor sorkar ka la nang jur nang jur pynban katba nang mih ki por ki sngi.  Baroh ar liang mamla, ki la ïa pyneh bad pynksan hi triang ïa la ka jong ka jong ka nia ne ka nongrim ba ki ieng.  Imat, kane ka thma ka kham shyrkhei pynban ban ïa ka thma Israel bad Iran namar ka Israel bad ka Iran ki ïaleh da ki missile kata, ki thmu pynjot (target) tang ïa ki jaka shipai ne para shipai.  Hangne ha Khyndai Lad  (Police bazar) pat, ka thma ka long hapdeng ki bor Pulit sorkar bad ki riew paidbah khamtam bad ki longkmie riew kynthei nongshomg dukan madan.

Haba peit bad sngap na ka jingïatai nia jong ki te imat ki heh sorkar kim lah pyndem ïa ka nia jong kine ki longkmie nongshong dukan madan. Baroh ar liang ki kynhun ki ïa long ïa ryngkat (both sides of the coin are equal).  Ha ka jingshisha, ka sorkar ba la jied da u paidbah (elected govt) mynta ka hap ban pyrkhat janai bha (proper planning)  Ã¯a ka jingleh bakla kaba ladep leh khlem poi pyrkhat (unplanned system) ka sorkar mynshwa.

Ka Sorkar ka don bun ki riew shemphang (experts), ki riewstad pyrkhat (planners) bad ki stad thaw lad (architect).  Ha kine ki snem lei lei, ka sorkar ka thung bad pynmih da kita ki riewstad bad riewshemphang ha ki kam bapher bapher (consultancy) ha kaba da ki lak ka Sorkar ka siew tulop ïa ki.  Ka dei ka kam jong ki ban pynbeit bad pyrkhat thymmai (rectify) ïa ka jingbakla ba ka sorkar mynshwa kam poi pyrkhat satia ba ka Khyndai Lad (police bazar) kan kylla khapngiah ne roi haduh katne katne mynta.

Kita ki stad pyrkhat jong ka Sorkar (expert/consultancy) ki ladei ban tip bad pyrkhat ruh ïa ka jingbym lerkam (failure) ba ki la mad (experienced) ban pynkynriah ïa ki nongdie madan na jingkieng Motphran sha khrum Parking Lot Jaïaw namar bun ki nongdie madan kim lah die satia kumba ki lah die ha ki lynti paidbah. Kumta, bun na kine ki nongdie madan ki la nangjah nangjah noh namar kim lah satia ban shan khlem don satia ka jingphoida ïa ki na kane ka jaka bad ki sa ïa pyrshang noh ban wad lad da kiwei kiwei ki lad kamai jakpoh ha kiwei kiwei ki jaka.  Bun ruh ki ong ba ki la shah shet ha ka buit sorkar bad mynta ka la dier ka por ban babe kylla ïa kaba la kohnguh ne mynjur mynshwa.  Kane kan long noh ka jingsneng (lesson) ïa ka sorkar ban sngewthuh kham bha ïa ka kam die madan (hawkers issues) sa ha Khyndai Lad (Police bazar) mynta.

Ban pynkylluid ïa ka surok bad ka lynti ïaid bad lynti ieng paidbah ka long kaba donkam bha. Ka jingeh (problems) jong ka jingkhap ngiah ha ki jaka sor, ym dei tang ka Shillong kaba mad ïa kane hynrei kylleng ki jaka sor jong ka ri India bad ki sorbah jong kylleng ki ri jongk a pyrthei.  Hynrei, ha kiwei kiwei ki sorbah, baroh kiei kiei ladep mang bad plan  (well plan) lypa ha ka rukom kaba ryntih (proper system). Katba ma ngi hangne pat, dei ynda la poi ka um ha ryndang ba ki sa kyndit bynriew.

Ban pynbeit ïa kaba la leh bakla, ka dei ka kam kaba jwat bha. Lada kim don shisha kita ki proh jabieng ne ki ‘tiew Dohmaw laiphew na-ar-jingmut ban pyrkhat ne plan ïa kane ka kam, kata, ka eh shibun.  Katba nang leh kawei, katta ka nang lait shawei pat.  Ka kam kan nang jyrwit jyrwat, nang bakla bad nang kulmar shuh shuh pynban.  Tang kawei ka donkam ka long ba ka sorkar haba ka leh ïa kano ka kam, kam dei satia ban leh shiliang khmat (partiality) ïano ïano ne ibein ïano ïano (discrimination). Kiba dei hok (genuiened ne deserving) ki dei ban ïoh hok ïa la ka bynta ne jaka.

Ka Khyndai Lad (police bazar) ka dei ka jaka kaba hap ha ka jaka sorkar ne European Ward.  Ka Municipal ka don ka bor ban leh katba mon nadong sha dong (absolute power) ha katei ka jaka.  Hynrei, naduh ka wah Umsohsun (ka wah markhap bad ka Dreamland) shaduh Motphran terter kane ka jaka ne Area pat ka la hap noh hapoh ka Sixth Schedule Area ne hapoh ka jingpynïaid ka District Council. Hangne pat, yn ïa tyngkhuh bad ar tylli ki bor.   Ki bor Sorkar bad ki bor District Council nalor ki Dorbar shnong.

Lada dei pat ha Iewduh, kata, la ïa tyngkhuh haduh lai tylli syndon ki bor, ka bor u Syiem Mylliem, ka District Council bad ka Sorkar Jylla.  Dei hangne keiñ ba lada kim nang ban pyrkhat sani ne pynïaid bha bad ïatreilang, kin mih shuh shuh bun ki kynrum ki kynram.

Tangba, kiba kham pyn khap ngiah eh ïa ka ïaid ka ieng ym dei eh tang ki nongdie madan hynrei ki jaka pynsangeh kali ne Parking Lot ha manla ka shilynter ka surok bah.  Ka surok paidbah ba la shna da ka Sorkar na ka bynta ka bit ka biang jong u paidbah, ka la kylla long pynban ka lad kamai pisa ne ATM jong ka Sorkar.  Kumno ha surok bah (main road) kaba ladep siew khana (road tax) sha ka Sorkar yn hap siew biang sa shisien (double tax) ïa kajuh ka surok ba ki kali ki ladep siew bad dei hok ïa ki ban ïaid ha surok Sorkar.

Ka jingpynïar ne pynheh  (widening) ïa ki surok mynta kam dei shuh ban ïoh ïaid kylluid ki kali hynrei ban ïoh lum pisa bai Parking Lot pynban ka sorkar.

Hap ïa pyrkhat bha hangne, lada khapngiah ka surok bym ïoh khrong pisa shibun hap kyndang naphang lin. Hynrei, lada khapngiah pat ka surok kaba ïoh lum pisa shibun, kata pat ka biang ïa ka Sorkar. Lada ka Sorkar ka dei ban pyrkhat hok ïa ka jingkhapngiah ki surok ka dei ban pyrkhat sani bha ruh halor kane ka kam kumjuh.