Shillong, Nailar, 20: Ka Khasi Students Union (KSU) Laban Circle ka la kren shai ba kan ym ailad daleilei ruh ïa ki briew kiba nabar ban shna ïing beaiñ ha Mahadev Khola.
Ka seng ka la pynpaw ïa kane ha ka jingïalang ba khot da ka ophis Deputy Commissioner ka East Khasi Hills District ha ka sngi Baar ryngkat ka jingdonlang ki bor Pulit na ka ophis u Superintendent of Police ka East Khasi Hills, ki Pandit ba sah ha Mahadev Khola, ka Dorbar Shnong ban ïakren sani halor ka mat jong ka Mahadev Khola.
“Kum ka seng ngi la pynpaw ba ngi ieng skhem kumba ngi la kren naduh kaba sdang ba ngim don ka jingpyrshah ïa ka jingdon jong ka mandir hynrei ki briew kiba sah hangto (ha Mahadev Khola) ki dei ban mih. Ngim ym ailad ïa kato ka jaka ban long jaka shong shnong ne ka nongkynti jongno jongno,” ong u President ka KSU Laban Circle u samla Reuben Najiar ha ka jingïakren bad ki lad pathai khubor.
“Katkum ki dulir ba ngi don naduh u snem 1923 ïa ka jaka hangto la ai sngewbha da ka Sorkar Phareng tang ban shna ïa ka mandir hynrei ym ban long ka nongkynti jong ki Pandit ne jongno jongno ruh,” u la ong bad ïathuh ruh kata ka dei ka jingpynpaw jong ka seng ha ka jingïalang bad ka Deputy Comissioner ka Kong RM Kurbah.
U la ïathuh ruh ba ka jingïakren ka long ruh halor ka jingthet kti jong ka tnat Forest. “Baroh shikatta katei ka jaka ka hap hapoh ka Protected Forest jong ka Upper Shillong bad hadien ba ngi la leit sha Umjasai, Mahadev Khola ban pynpra ïa ki ïing ba dang shu shna thymmai ngi la ïoh ïa ka shithi na ka tnat Forest kaba ki ong ba ki la ai naduh ki snem ba ladep hynrei ngi dang ïoh ha kato hi ka sngi,” u la ong.
Haba pyntip ba ka tnat Forest ki la pynpaw ba ïa ka jaka ba la aiti sha ka mandir naduh u snem 1923 kam hap shuh ha ka tnat Forest, u samla Najiar u la ong, “hynrei ngi la buh ïa ka jingkylli baroh shikatta ïa ka khajna la shim da ka tnat Forest. Ban ïoh ïa ki jingbit dei ka tnat Forest hi kaba ai. Kumno mynta pat ynda haba la mih kine ki jingeh na kawei ka tnat ka khynñiat sha kawei ka tnat. Kata ka long ka bym shai. Katkum ka dulir ba ngi don, ba ngi la pan lyngba ka RTI ka pyni shai ba ka trai jaka ka dang dei hi ka tnat Forest. Kam dei ka nongkynti jongno jongno.”
“Ka Deputy Commissioner ka la ong namarba kane ka dei ka kam halor ka jaka ka puta ka la pynshai ba lada dei ban aiti ïa ka jaka ki briew kin hap ban siew wat ïa ka khajna hynrei la shi spah snem ym ju don ba siew eiei hi ruh bad kim lah ban pynthikna ba kane ka jaka ka dei kaba la mang ne bhah kyrpang. Ka ophis jong ka DC ka la pynpaw ba kam don ïa u pud u sam halor kane ka bynta bad ïa ka jingïakren yn sa phah da ka kaiphod sha ka Sorkar ba kan dup lah ban shim ïa ka rai,” la ïathuh u samla Najiar.
Haba kylli, u la ong, ‘kine ki kam ba ki la sah da ki spah snem, ki bar jylla kiba wan buhai shong tang ar sngi lai sngi kin kam ba ki la sah san haduh shiphew snem. Hynrei ngi la dawa ban pyni ïa ka EPIC ba phi sah da ki phew snem, ka syrnot sngi ïap, ka syrnot sngi kha ki dei ban don. Ïa kine baroh, ka DC ka la pyntip ba kan sa shimkhia ban pynshisha ïa ki 64 ngut ki bahaing hasem bad ki khun jong ki Pandit kiba sah ha Mahadev Khola.”
“Iwei i kot ba ngi ïoh, kajuh ka dulir ba ngi la pan RTI ha u snem 2018 ngi ïoh ïa ka dulir kaba thoh shai ba ym dei ban shna eiei khlem da pyntip. Ha ka jingleit mih sha ka ophis tnat Forest dang ha kine ki sngi, ngi lap sa kawei ka dulir kaba la pom noh, la pynjakhlia lane kaba lah ban dei na ka daw ka jingleh buittuh na ka tnat Forest ngim pat lah ban pynthikna namarba ngim pat ïoh ïa ka Original Copy, hynrei ka kopi kaba ngi don ma ngi ka shai kdar ba kum kata ka jingthoh ka don bad kim lah ban ong da kumwei pat,” la ïathuh shuh shuh u President ka KSU.
Haba buh jingkylli ïa ka jingïoh EPIC jong ki briew ba sah ha Mahadev Khola, u samla Najiar u la ong, “kane ka jaka (Mahadev Khola) kam hap hapoh ka Dorbar Shnong Lawsohtun ne Dorbar Shnong ba hap ha Upper Shillong ym don ba peit ïa kane ka jaka hynrei kumno kine ki briew ki ïoh ïa ka EPIC,” bad bynrap, ‘watla kane ka dei ka mat kaba rit hynrei kane ka pyni ïa ka jingdkoh ki rukom treikam jong ngi hadien habud. Ka banyngkong, ka jingïoh ïa ka EPIC, kaba ar, ka ktah ïa ka Land Transfer Act, kaba lai, ka ishu rung kyrthep.”
U la ïathuh ba jaka ba la ai ban shna mandir ka dei shi akar duna bad ka la don ruh ka jingkyntur pud jong ki Pandit sha u pud u sam jong ka shnong Lawsohtun kat haduh ba ka Dorbar Shnong ka la hap ban ujor da ka mukotduma kaba la jop ïa ka case.
Shuh shuh u la ïathuh ba ka DC ka la pyntip ba ki Pandit kim shym la ïoh jingbit ban shna ïing na ka MUDA, na ka Forest ne wat na ka ophis DC. “Ïa ka jingshna ing, shna dukan la shu leh hi khlem da pan jingbit.”
“Wat na ka liang ki nongmihkhmat jong ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) kiba dei ban wan mynta ka sngi hynrei kim shym la wan mih satia na ka daw bym lah ban tip,” u la ïathuh.
U la kynthoh ruh ba ki Pandit ba sah ha Mahadev Khola ki ïoh ïa ki skhim jingïarap na ka sorkar ban shna jingshna bad ong ruh ba ka jingïarap ka lah ban wan wat na ki ophisar bar jylla kiba bei pisa. “Ïa kata ngi la lap bad ngi shu kwah ban ïoh ïa ki kot ki sla ba donkam ban pyntip sha ki lad pathai khubor,” u la ong.