Maham u SP WJH, bun kiba shah ‘hack’ ki WhatsApp Account ha ki riewshim kabu

Shillong, Jymmang, 23:  Ki Pulit jong ka West Jaiñtia Hills District ha ka sngi Thohdieng ki la pynmih ïa ka jingbthah kaba kyntu ïa ki briew ban long kiba husiar bad ban ïada ïa ki jingtip ba kyrpang jong ki khnang ban lait na ka jingshah thok ha ki jingriewshim kabu.

Kane ka long hadien ba la ïoh ïa ka jingujor na ki nongshong shnong jong ka sor Jowai ha kaba ïadei bad ka jingshah tuh (hack) ha ki WhatsApp Account, kaba la pynsngewsih jur ïa ki paidbah.

Naduh ka 18 tarik, Jymmang, bun ngut ki briew ki la ujor ba ki WhatsApp Account jong ki, ki la shah tuh ha ki riewshim kabu ki bym lah ban tip.

Hadien ka jingshah tuh, ki nongleh kam sniew ki phah ïa ki khubor sha ki nombar jong kiba shah ktah, da kaba dawa pisa, bad byrngem pyntieng pynsmiej laiphew jait.

Kine ki kam thok, kiba kynthup ïa ka jingpyndonkam ïa ki WhatsApp Account ba la shah tuh (hack) da kaba riam dur bula  ban shim kabu ïa ki riewluilui. Kiba la ngat ha ka jingshah tuh jong ki WhatsApp Account ki la ujor ruh ba ki ïoh pdiang ïa ki kyrwoh ban phah pisa kyrkieh na ki bahaiñg hasem bad na ki paralok, kiba, ha ka jingshisha, kim dei satia kiba donkti.

“Ka kynhun ki Pulit mynta ki dang pynlong ka jingtohkit ïa kine ki jingjia,’ ong u Superintendent of Police ka West Jaiñtia Hills u Bah  C. Syrti ha u kyrwoh.

“Da kaba shimkhia mardor ïa kane ka jingjia, la kyntu ïa ki paidbah ba kin long kiba husiar bad bud ïa ki katto katne ki lad jingïada ban ym ïasam ïa ki jingtip shimet ba kyrpang jong ki bad ban lait na ka jingshah pynngop ha ki kam thok kiba kum kine,” u la bynrap.

U SP  u la bthah ïa ki paidbah, ban kiar na kaba jubab ïa ki kyrwoh ba wan na ki briew ki bym tip. Wat jubab ïa ki khubor bym shym la pan na ki briew bym tip.  Borabor da pynthikna ïa ka jingtip jong u nongphah kyrwoh lyngba kiwei pat ki lad ki lynti shwa ban ai jubab.

Wat khñiot ïa ki Link kiba suba sniew: Husiar na kino kino ki link ne ki attachment kiba phi ïoh lyngba ka WhatsApp, khamtam kito kiba wan na ki briew ki bym tip. Kine ki lah ban ïalam sha ki website thok lane ki malware.

Wat ïasam jingtip ïa u OTP ne ki jingtip ba kongsan:  Kiar na kaba ïasam ïa u One-Time Password (OTP) lane kino kino   ki jingtip kiba kongsan lymda phi la tip thikna ïa u nongphah kyrwoh.  Borabor da pynthikna shwa ïa ka tyllong shwa ban ïasam ïa ki jingtip kiba bniah.

Pynthikna ba ka jingpynshisha ka dei ban long ar sien: Pynim ïa ka jingpynshisha kaba ar sien (2FA) jong ka WhatsApp ban ïada shuh shuh ïa ka Account jong phi.  Kane ka jingdonkam ka ïarap ban ïada na ka jingïoh bsut khlem jingbit, wat lada ki jingtip (login) jong phi ki shah pynthut.

Ujor mardor ïa kino kino ki kam ba don jingisuba sniew: La phi shem ba ka WhatsApp jong phi ka la shah tuh, mih (logout) noh mardor na baroh ki tiar bad pan jingïarap na ka WhatsApp Support. Nalor kata, pyntip ïa ka jingjia sha ki Pulit ba kin ïoh pynlong ka jingtohkit kaba bniah.

Na ka bynta kino kino ki cybercrimes, ki piadbah ki lah ban ujor online ha ka www.cybercrime.gov.in

Na ka bynta ka Financial Fraud la kyrpad ïa ki paidbah ba kin phone mardor ïa u nombar 1930 na ka bynta ki jingïarap ba donkam.

“Ngi shimkhia ban pynthikna ïa ka jingshngaiñ jong ki paidbah bad ngi dang trei shitom ban tohkit ïa kine ki jingjia.  Ngi kyntu ïa baroh ki nongpyndonkam WhatsApp ba kin long kiba husiar bad ban shim ïa ki lad ki lynti ban ïada ïa ki personal data bad ki jingtip ba kyrpang shimet,”  ong shuh shuh u SP.