Shillong, Nailur, 25: Ka Hynniewtrep Integrated Territorial Organisation (HITO) ka la kynthoh tyngeh ïa u Symbud Myntri Rangbah ka Jylla u Bah Prestone Tynsong halor ka jingkyntait ïa ka jingtyrwa jong ka seng da kaba pynpaw ba ka long ka jingwanrah ïa ka jingsngew ïapher jaidbynriew.
“Ka HITO ka pynpaw ba kum kane ka jingkren ka long kaba ïalam bakla bad ka dei ka jingibeiñ ïa ki paidbah jong ka Meghalaya, da kaba pynksan ba ki jingsngewkhia ki don ha ka jinglehhok, ka jinglong ryntih bad ka jinglong ba kynthup lang,” ong ka HITO ha u kyrwoh.
Ka HITO ka la pynpaw ba lada ki nongrim jong ka jingïaryngkat ki lah ban ïalam sha ka jingpynhiar shuki noh ïa ki 8 ngut ki Myntri ha ka jingbujli shuki ha ka Kynhun Myntri kaba dang shen, kajuh ka nongrim ka dei ban treikam ha ka kyrdan jong u Myntri Rangbah ka Jylla.
Ka seng ka la buh jingkylli hato u Symbud Myntri Rangbah u mutdur ba ki nongmihkhmat Khasi-Jaiñtia kin long ki bym lah ban kyntiew ïa ka roi ka par, da kaba ai nuksa ïa ki Myntri Rangbah ba la leit noh kum u Bah B.B. Lyngdoh bad u Dr. D.D. Lapang kiba la long ki nongïalam Khasi kiba la wanrah ïa ka jingkiew shaphrang ha ka jylla wat hapdeng ka jingduna ka ïoh ka kot.
Ka seng ka la pynrem ruh ïa ka jingbymdon jong ki kynthei ha ka Kynhun Myntri kaba mynta, da kaba ong ba ka long ka jinglehraiñ ïa ka jylla kaba ai jait sha ki kynthei kum ka Meghalaya. Ka HITO ka la kdew ba ki nongïalam kynthei kiba lah ban leh, kynthup ïa ka Dr. Ampareen Lyngdoh, ka la shah lehbeiñ, ha kaba la pynduh noh ïa ki nongrim jong ka jingmihkhmat bad ka jingïadon bynta lang.
Ka HITO ka la kynthoh shuh shuh ïa ka jingpynïaid jong ka Sorkar ïa ki bynta ba kongsan. La ïathuh ba ka projek DREAM, kaba la pynbna paidbah kam shym la lah satia ban weng ïa ka jingjyllei u drok ha Shillong bad ha ki jaka nongkyndong, ha kaba ki nongkhaii drok, ki ïaid sahuh wat ha Shillong Civil Hospital. Ka seng ka la ïanujor ïa kane bad ka jylla Assam kaba don marjan da kaba buh jingkylli balei ba ym shym la buh ïa ki Rehabilitation na ka bynta ki samla kiba hap ban ïakhun pyrshah ïa ka jingkyrni dih drok ha ka jylla ha Meghalaya.
Ka seng ka la kdew ruh ïa ki jingduna ha ka liang ka koit ka khiah, da pynpaw ïa ka jingbym shah kynthup lut hapoh ka Meghalaya Health Insurance Scheme (MHIS), ka jingbym treikam pura ki Trauma Units bad ki jaka sumar bym lah pyndonkam bha namar ka jingduna ki nongtrei bad ki tiar ki tar.
Ka HITO ka la kdew sha ki jingbymlah ban pyntreikam ïa ka aiñ, kynthup ïa ka jingpynkhein ïa ka Cigarettes and Other Tobacco Products Act (COTPA) 2003 hajan ki skul bad ki hospital.
Ka HITO ka la pynshai ba ki jingeh jong ki kim dei ki jingeh jong ka imlang sahlang, da kaba kdew ïa ka jingkyrshan jong ki kaba la slem bha ïa ka hok jong ka jaidbynriew Garo bad ka jingïashim bynta jong ki ha ki jingïalang dang shen ha Tura. Ka seng ka la pynpaw ruh ïa ka jingsngewkhia halor ka jingkiew jong ki kam runar, kynthup ïa ki jingjia ba dang shen jong ka jingshah rahbor bad shah lehbeiñ ki khynnah ha ka jylla, da kaba batai ïa ki kum ki dak jong ka jingphiel ka synshar ka khadar.
“Ka nongrim jong ngi ka long tang kane: Ka HITO ka ieng na ka bynta ka hok, ka jingkhuid bad ka jingkitkhlieh,” la ong ka seng.
“Ngin ym sngap jar katba ka sorkar ka pynjah burom ïa ka jingbym leh eiei jong ka ha lyndet ki jingpyrta ïa ka roi ka par, kaba iehnoh ïa ki samla, ki kynthei, bad ki khynnah bad kiba la duh jingkyrshan bad ka jingïada.”
Ka HITO ka la kyntu ïa ka Sorkar Meghalaya ban pynthikna ïa ka jinglong nongïalam ba ïaryngkat, ban pynkhlaiñ ïa ki lad jingsumar bad ban shimkhia kyrkieh pyrshah ïa ka jingbym donkam donjam, ka jingdih buaid, bad ki kam runar ruser khnang ban ïada ïa ka jingim jong ki paidbah.
