Shillong, Jymmang 24: Kum shi bynta ban ai jingtip sha ki paidbah, ka Central Bureau of Communication (CBC), Shillong, kaba hap hapoh ka tnad Information & Broadcasting, Sorkar India, ka la ai jinghikai kyrpang ha Kyntiew Shaphrang Higher Secondary School, Laitlyngkot ha ka sngi Thohdieng.
Ïa kane ka jingïalang la pynlong hapoh ki phang pdeng Swachhata Hi Seva, Poshan Abhiyan, bad Ek Ped Maa Ke Naam, da ka thong ban kyntiew ïa ka jingsngewthuh ïa ka mariang, ka jingbam kaba tei met, bad ka jingkitkhlieh kum ki nongshong shnong hapdeng ki khynnah pule bad ki paidbah.
Kane ka prokram ka dei shi bynta jong ka jingpynshai paidbah ba ïai bteng jong ka CBC Shillong ban kyntiew ïa ka jingpynsngewthuh ha ki jaka nongkyndong bad ka jingïashim bynta jong ki nongshong shnong lyngba ki kam ai jingtip, ka jingai jinghikai bad ki kam kiba wanrah ïa ka jingtip.
U Dr. L. Jaba, Medical Officer bad In-charge jong ka Laitlyngkot PHC u la batai shaphang ki bynta jong ka “Ek Ped Maa Ke Naam” kiba ïadei bad ka jingngeit bad ka mariang. “Ka jingthung dieng ban pyndon burom ïa ki kmie jong ngi ka dei ka dak kaba donbor jong ka jingieid bad ka jingkitkhlieh ïa ka mariang”, u la ong. U Dr. Jaba u la kren ruh halor ka Poshan Abhiyan, da kaba ban jur ïa ka jingbam ba tei met kum ka nongrim na ka bynta ka jingim kaba koit ba khiah, kaba seisoh. “Ka jingduna ha ka jingïoh ïa ka bam kaba tei ka dei ka jingeh kaba jar jar. To ngin ïatreilang ban tei ïa ka ri India kaba koit ba khiah lyngba ka jingbam kaba tei bad ka jingleh khuid”, u la kyntu. U la ban jur ïa ka bynta jong ki khynnah, ki kmie, ki nonghikai, bad ki nongtrei ha ka kam ai jingsumar ha kaba wanrah ïa ka “India kaba biang bha ha ka jingïoh ïa ka bam kaba tei met bad kaba koit ba khiah.” Halor ka phang jong ka Swachhata Hi Seva, u la kren shaphang ka jingstad ba ïaineh jong u Mahatma Gandhi, da kaba ong, “U Gandhiji u ngeit ba ka jingkhuid ka kham kongsan ban ïa ka jinglaitluid. Mynta, ngi dei ban burom ïa ka jingthmu jong u lyngba ki kam- da kaba sdang nalade, na ki iing ki sem jong ngi, bad na ki skul jong ngi.”
Ka Kong O. Sumer, District Health and Education Officer, East Khasi Hills District, ka la ai jingkren ha ka jingïalang ai jingtip halor ka jingdonkam jong ki khynnah kiba dang khie samla ïa ka bam kaba tei. Ka la pynleit jingmut halor ka jingkyntiew ïa bor tei met jong ki jingbam lyngba ka rukom shet kaba biang, ka jingdonkam jong ki micronutrient, bad ka jingïada na ka jingduna snam lyngba ka WIFS (Weekly Iron and Folic Acid Supplementation). “Ki khynnah skul ki dei ban nang ban sngewtynnad ïa ki jingbam bad ban sngewthuh ïa ka dor jong ki-ym tang ban bam ban pynkdang,” ka la ong.
Ka Kong Anie Swer, Block Coordinator, Swachh Bharat Mission Gramin, Khatarshnong C&RD Block, Laitkroh ka la kren halor ka jingdonkam jong ka jingkitkhlieh lang ha ka ban pynurlong ïa ka jingkhuid jingsuba. “Ka Swachh Bharat kam dei tang ka campaign-ka dei ka thong kaba shong ha ka jingïatreilang,” ka la ong. Ka la kyntu ïa ki khynnah skul ban ïatreilang bad ki nonghikai skul, ki longïing, bad ki bor shnong ban pynneh pynsah ïa ki sawdong sawkun kiba khuid bad ban pynthikna ba ka jingktah jong ka mission kan poi sha man ki kyndong kynshrot jong ka imlang sahlang. Ban pynkhlain ïa ka khubor jong ka jingkhuid jingsuba, ka la pyni ruh 7 tylli ki sienjam jong ka jingsait kti, da kaba ai bynta ïa ki khynnah skul ha ka kam kaba ban jur ïa ka jingkhuid jingsuba shimet bad ka jingïada na ki jingpang.
U Bah Longshisha Shabong Principal ka Kyntiew Shaphrang Hr Sec School u la pdiang sngewbha ïa baroh ki kynrem ki lyndan bad ai khublei ruh ïa ka CBC Shillong kaba la lah wanrah ïa kum kane ka prokram kaba don jingmut ha kane ka skul. U la ban jur ïa ka jingkut jingmut jong ka skul ban pynïasoh bad kine ki jinglong ha ka jingim ba man la ka sngi jong ki khynnah skul.
U Gopajit Das, Assistant Director, CBC Shillong, u la ai ïa ka jingkren pynkut, da kaba ïaroh ïa ka jingshim bynta shitrhem jong ki khynnah pule bad ki nongtrei. “Kane ka prokram ka pyni kumno ïa ka jingpynsngewthuh lah ban pynkylla sha ka jingtreikam ha ki jaka nongkyndong. Ka bor jong ki samla hangne mynta ka sngi ka long ka sakhi ba ki kam kiba rit ki lah ban wanrah ïa ka jingkylla kaba khraw,” u la ong, da kaba kyntu ïa ki samla pule ban long ki nongmihkhmat jong ka jingkhuid jingsuba, ka koit ka khiah, bad ki rukom treikam kiba lah ban ïaineh.
Kum shi bynta jong ki kam, kane ka prokram ka don ïa ka jingïakop saindur halor ki phang jong ka jingkhuid jingsuba, bad ka jingbam kaba tei, ryngkat bad ka jingïakop Quiz kaba itynnad bha kaba la tynjuh ïa ka jingtip jong ki samla pule halor ka koit ka khiah, ka jingsumar ïa ka mariang, bad ki campaign ha ka ri. Kine ki bynta ki la pynshlur ïa ka jingsaindur, ka jingpyrkhat kaba jylliew, bad ka jingïoh jinghikai lyngba ka jingïadon bynta ha ki kam. Ki nongjop ki la ïoh jingithuh da ki syrnot bad ki khusnam, kaba la ai mynsiem ïa kiwei pat ban ïashim bynta bad ban ïoh jinghikai lyngba ka jingïashim bynta.
La pynkut ïa kane ka prokram da ka jingbam smai da baroh ki nongïashim bynta ban pynneh ïa ka jingkhuid jingsuba, ban kyntiew ïa ka koit ka khiah, ban ïada ïa ka mariang, bad ban noh synniang sha ka jingtei ïa ka ri India kaba kham bha.