U Pope Francis: U paralok jong ki rangli juki

Kyrsoibor Pyrtuh

Ka pyrthei ka la kynjah da ka jingkhlad noh jong u Pope Francis bad shibun kin sa thoh shaphang jong u, hynrei kane ka long ka jingshem jong nga halor ka jingim jong une u riewshlur ka spah snem ba ar phew wei. Nga ju mutdur kumno ban ïoh ïashem mar met bad une u riewkhraw bad nga ju mutdur ruh ïoh ba un wan jngoh ïa ka nongbah Shillong. U Pope uba la wan jngoh ïa ka nongbah Shillong, u dei u Pope John Paul II, ha u snem 1986. Ka jingwan jong u Pope ka dei ka ka jingjia kaba kyrpang bad katno kan long kaba kham kyrpang yn jin ba u Pope Francis u wan ïuh kjat ha Shillong. 

Ka Jingtip shaphang ki riewstad Theology ka Latin America: Ka jingtip jong nga shaphang ki riewstad theology jong ka Latin America ka sdang mynba nga dang pule ha Bishop’s College, Kolkata.  Katno katne ki riewstad theology, kum u Gustavo Gutierrez bad u Juan Luis Segundo, ki la saiñdur ïa ka jingtip bad jingshemphang jong nga shaphang ka Bible ha ka jingïadei bad ka imlang sahlang shabar na ki saw kynroh jong ka Balang.  Ha ki snem 1960,  ha ki ri ba ki khot ka Latin America, (kum ka Argentina, Mexico, El Salvador, Columbia bad kiwei), ka don ka jingshah ban beiñ jong ki nongshong shnong ha ki nongsynshar kiba synshar donbor.   Kane ka jinglong jong ka synshar khadar ka la pynkha ïa kawei ka saiñpyrkhat kaba ki khot ka Liberation Theology.  Ka nongrim ne jinghikai shong tynrai jong ka Liberation Theology ka dei ka jingpynlait luid ïa ki khun bynriew ne nongshong shnong na ka jingshah ban beiñ ha ki bor synshar, ka ïeng ha ka nongrim ban pynlait ïa ki briew na ka jinglah shilliang ha ka ïoh ka kot, ka jingduk jingkyrduh bad ban ïalong mar ryngkat hakhmat ka aiñ briew bad hukum blei.  Ka Liberation Theology ka hikai ba u Jisu Khrist u dei u nongpynlait luid bad ki jinghikai u Jisu Khrist ki thew sha ka jingpynlaitim na ka jingshah khñoit beiñ ka jingpynlait na ka jingduk bad jingpynlait na ki jingjynjar jong ka met bad mynsiem hangne ha sla pyrthei. 

La saiñdur ïa ka Liberation Theology da ka jingkylli,  hangno u Blei uba shisha bad uba bishar hok, ha ka pyrthei kaba ban beiñ ïa ki para briew, ki para jingthaw bad ka pyrthei kaba thok bad shukor?  U Gustavo Gutierrez, uba long u kpa jong ka Liberation Theology, u ong  ka Liberation Theology ka sdang na ka jingkut jingmut ban pynlait luid ïa ki briew na ka jingduk bad ban pynim ïa ki baduk bad kiba shah ñiew beiñ ha ka imlang sahlang. Kumta, ka Liberation Theology ka hikai ban pynlait im bad ai ïa ka hok ha ki briew kiba shah ban beiñ bad kiba shah kyntait bad kane ka dei ka jingsdang jong ka jingïaleh ban weng ïa ki jingeh ha ka imlang sahlang. 

U Pope Francis bad ka Jingpynlaitluid

La kha ïa u Pope Francis kum u Jorge Mario Bergoglio ha u snem 1936, ha nongbah Buenos Aires, ha Argentina. Kum u samla pule, ki jinghikai Theology, ki jinghikai niam bad ruh ka jinglong jingman jong ka synshar khadar ha ka Ri Argentina ha kito ki por, ka la saiñdur ïa ka jingim jong u kum u Lyngdoh Sohblei.  Watla u Pope Francis u pynpaw ba u noh mynsiem sha ka rukom pyrkhat Liberation Theology, pynban u kynthoh pyrshah ïa ki katto katne ki nongrim ne jinghikai shong tynrai jong ka Liberation Theology. Ka paw ba u Pope Francis u kham noh mynsiem sha ka Liberation Theology ha ki jingpyrkhat bad ki kam jong u, kiba u pynpaw pyrthei ba u ïeng ryngkat bad ki briew ki baduk, ki nongtrei nongbylla, ki phetwir, ki kynhun LGBT+ bad kiwei ki kynhun rit paid kiba shah iehnoh beiñ.

U Pope Francis u kynthoh pyrshah ïa ki nongïalap jong ka Liberation Theology kiba pynksan ïa ki jingïaumsnam ne ïa ki sengkieng atiar ha ki Ri Latin America bad kylleng ka pyrthei. U beiñ jur ïa kine ba ki pyrshang ban thep jubor ïa ka saiñpyrkhat jong ki ha ki nongshong shnong bad ba kim treh ban sngap ne sngewthuh ïa ki jingeh bad khamtam eh ïa ka jingsngew jong ki nongshong shnong. U beiñ bad kynthoh jur ruh ïa ka saiñ pyrkhat Capitalism ne ka saiñpyrkhat kaba pynksan ïa ka jinglum spah shimet, kaba hikai ïa ki nongshong shnong jong ka Argentina ba ki lieng jong ka jingim jong ki kin shah kynting lang shalor ha ka jingat phyllung jong ka roi ka par kaba lah ban pynjia long da ka shah kynting lang shalor ha ka jingat phyllung jong ka roi ka par kaba lah ban pynjia long da ka Capitalism, phewse, kaei kaba u Pope Francis u shem bad sakhi ha ki shnong jong ka nongbah Capitalism, phewse, kaei kaba u Pope Francis u shem bad sakhi ha ki shnong jong ka nongbah Buenos Aires ka long Buenos Aires ka long ba ki briew ki ngam bad ïap jyllop sha ka kharai ba khlem trai jong ka jingduk ba ki briew ki ngam bad ïap jyllop sha ka kharai ba khlem trai jong ka jingduk bad jingkyrduh.  Kum u Lyngdoh Sohblei uba sharai ïa ka nongbah Buenos Aires, u mad bad ïohi ïa ki jingeh ba ki nongshong shnong ki  ïakynduh bad kane ka la nang phrang shuh shuh jingeh ba ki nongshong shnong ki ïakynduh bad kane ka la nang phrang shuh shuh ïa ka saiñ pyrkhat jong u bad u ngam jylliew ha ki jinghikai jong ka Bible shaphang ka jingieid, ka jingïatip lem, ka hok, bad u ngam jylliew ha ki jinghikai jong ka Bible shaphang ka jingieid, ka jingïatip lem, ka hok, ka jingshisha, ka jingïalong kawei bad jingïaburom kylliang parabriew, ka jingshisha, ka jingïalong kawei bad jingïaburom kylliang parabriew. 

U Pope Francis u hikai ba kaei kaba ngi mad bad shem ha ka jingim ka dei ban hikai bad phrang ïa ka jingim ka dei ban hikai bad phrang ïa ka jingim. Kiei kiei kiba jia, kiba long bad kiba man ha ka pyrthei ki long kham kordor ban ïa kano kano ka jingstad. Ki jingjia ha ka pyrthei ki dei ban hikai ïa ngi, ki jingeh ba ki para briew ki mad ki dei ban pynpepynpeit mat ïa ngi bad ki dei ban pynlong ïa ngi ban sngewlem bad ïatip lem na ka bynta jong ki.  Kano kano ka jingstad ka dei ban wan na ka jingim kaba ïakhun bad kaba ïaksaid bad ïa kata ka jingstad kaba la pynkha na ka jingïashem dei ban ïasam paidbah.jingstad kaba la pynkha na ka jingïashem dei ban ïasam paidbah.

Ki jingjia bad ki jingeh ba ki nongshong shnong jong ka nongbah Gaza ki mad na ka jingther bomb jong ka Ri Israel ka pynpang mynsiem shikatdei ïa u Pope Francis bad u la pashat jingmut ba dei ban tohkit la ka jingleh jong ki shipai ka ri Israel ka dei neem ka jingpynïap dusmon ïa ki nongshong shnong ka nongbah Gaza? U la khot ruh ïa ka ri Israel bad ïa ki lehnoh Hamas ban wan sha ka miej jong ka jingïakren bad sangeh syndon ka jingïaumsnam bad kyntu ïa ka kynhun Hamas ban pynlait noh mardor ïa ki briew kiba luilui kiba ka la rah bad set jubor la palat shi snem mynta. U Pope u pynrem jur ruh ïa ki kynhun kiba beiñ bad thombor ïa ki nong Israel ha ki bynta bapher jong ka Pyrthei.