50 SNEM TYNGKAI KA SRCC ÏA KI MAR BA KYNSAI BA LA LUM THUP DA U BAH L. GILBERT SHULLAI


Shillong, Nailur, 07:
 Ka Shillong Records Collection Centre (SRCC) ba la seng ha u snem 1974 da u Bah L. Gilbert Shullai (bam kwai ha dwar U Blei) ka la kynjoh 50 snem kynthih ha ka 8 tarik Nailur, 2024.  Kane ka Centre, lah ban ong ba ka dei ka thiar lum thup tang da uwei u briew kaba la kylla long ka thiar kaba ai jingmyntoi ha ka pule ka puthi bad ki jingtip kiba kongsan jong ka mynnor san phew snem mynshwa.

Ki pisa rim, ki shithi, ki shithi khot sngewbha, ki magazine, ki magazine niam, ki kotkhubor, ki dur ki dar kiba ïadei bad ka sports bad jingpynbyrngia, ki dei kiba la buh tyngkai bha da u Bah Shullai mynba u dang im.

Kum u briew uba la don bynta ha ka saiñpyrthei naba u la long ruh u Chief Executive Member jong ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) u sngewthuh ïa ka jingkordor ban buh rekod ïa ki jingthoh, ki jingtip, ki dulir bad ki tiar kiba ïadei bad ka saiñ hima sima kiba la long ka jingmyntoi ïa kane ka pateng kaba mynta khamtam ïa ki samla pule kiba donkam ban leh ïa ka jingwad bniah (Research).

Ïa kine ki jinglum thup jong u Bah Gilbert Shullai la pyni paidbah ha ka sngi Saitjaiñ da ka Shillong Records Collection Centre (SRCC) da ka jingïatreilang bad ka North East Archive jong ka St. Anthony’s College, Shillong.

La sakhi ba ki kot khubor Khasi ba la pynmih 50 snem mynshwa ki long ‘U Kyrwoh na Rilum,” “u Khun ka ri”, “Ka Rilum Mihngi” “Ka Lympung Rilum” ‘U Nongsaiñ Hima,” bad ka kot khubor phareng ka dei ka “The Eastern Hills Chronicle,” bad ka “Jowai Mail,” kynthup ruh ka jingthoh shaphang ka synshar ka khadar bad ka Hima Mylliem, ka jingseng ïa ka Federation of Khasi States bad kiwei kiwei.

La lap ruh ba ki don ki magazine jong ki Balang bad ki Niam ba la buh tyngkai da u Bah Shullai ha ki snem ba mynshwa, kum ka Iing Khristan ba la pynmih da ka Balang Catholic, ka Pateng Khristan jong ka Balang Presbyterian, ka Sneng Khasi bad kiwei kiwei.

Ki jinglum tyngkai jong u Bah Shullai, ka long ruh ïa ki dur jong ka Khasi Students Association (KSA) bad ki dorkhas ba la phah sha ka Sorkar ha kito ki snem ba mynshwa.

U u khun jong u Bah Shullai ha ka jingïakren bad u nongthoh khubor u la ïathuh ba kine ki jinglum thup jong u Bah Gilbert Shullai ha ka SRCC ka dei kaba la ai mynsiem lang da u Dr. David R. Syiemlieh ban wad haban da shem ïa u lum jingtep jong u Rev. Thomas Jones (u Kpa jong ki Alphabet Khasi).

U Bah Gilbert Shullai u dei ruh u nongthoh ïa ka jingrwai “Talwiar u Sohpet Bneng” kawei na ki jingrwai jong ka jaidbynriew Khasi kaba pynkhih bha ïa ka mynsiem ieid ri jong ki Khasi haduh mynta mynne.

U la ïathuh ba ha ka jingdap 15 snem ha u snem 1989 la pyni paidbah ïa kine ki jinglum thup ba la pynlong da ka Hynñiewtrep Endeavor Society (HES). “Ha kata ka por u Lat ka Jylla u AA Rahim u la long u Lat ka Jylla bad u la ai ruh ïa ka jingkynthoh kaba sngewtynnat bha shaphang ki jinglum thup jong u Bah Shullai na ka bynta ka jingmyntoi jong ki paid Khasi.”

“I pa jong nga, ym tang ba i dei u nonglum, hynrei hadien hadien u la long ruh u nongthoh kot,” u la ong.

Kawei na ki jinglum thup jong u Bah Shullai ha ka SRCC ka dei ka dorkhas banyngkong eh ba la phah da ka Khasi Students  Union sha ka Sorkar Jylla mynba u Bah Panbor  Tariang u dang long u President ka seng bad ka shithi ba la soi da ki 45 ngut ki dkhot ka Khasi Students Association (KSA) kiba la rai kut ban pynlong ïa ka jingïakhih haduh ban da ïap ban pyrshah ïa ka rai  jong ka Sorkar kaba la thung ïa ki MDC shu sieh ki bym dei ki riewlum ha ki Autonomous District Council.

Ka HoD jong ka Mass Media ka Dr. Cherry Kharshiiing ka la kyntu ia ki paidbah ba lada ki don ia ki jingthoh, ki kot, ki dulir ne kino kino ki tiar kiba la rim ki lah ban wan ai sha ka North East Archive ban buh tyngkai khnang ba kan long ka jingmyntoi ia ki samla pule kiba leh Research.