KA UR JIA PYNTHOH BRIA

Kong Sweetymon Rynjah, Mawkhar, Shillong

Ka jingwanurjia, ha ka long-mariang jaka jong ka Ri ka jingshynrang bad ka Ri ka Akor ka long kaba pynkyndit ktah jingsngew shisha ïa ngi kum ki khasi khamtam da kum kine ki kling, katba ka sngew shimet pat ba kyrsit na nga, ka thwet phai mut pat sha ki urjia ba mynshuwa, ha ka kata ka bynta jong ka Nohum, ba la noh kshaid; ha kaba kata ka ‘Riewkynthei kaba la phah la ka jingim lajong; namar la ka told longmei, ha la ki shem jingim kit khunrei da iwei i khunkynthei, kaba ka thuh tang khana ka shap pynsngew khana, ba la kdew-thew, sha u ‘panah longiing jong ka. Kane ka jingurjia ka la wanhap wanjia, bad sieh kum ka longer-longthoh ïa kane ka Nohum ha ka Nam:- ‘Kshaid Noh-Ka-Likai’.

Lada ngin ïa pyrkhat pynshong ha kum ki jingwan urjia jong ki jingjia bym kiew pyrkhat bad khlem da don ka thwet kiew pyrkhat, ki jingpynlong ka Mariang ha kine bynta ba pyniphuh iphieng ha ka jingïohi peit khmat, ki da shlei dap pat ban ïa saiñ la mut sngewbriew, haduh katno ki siewdor ïa ki long kynthei-longkmie ban nongsaiñ pynwandur sha ki jingbha ban kiew, na la ki khep longbriew ba don jingmut bad ban nangkiew na la ka Hok-Longbriew. Kumta ki long mariang jaka puta jong kane ka Ri, baieit ki blei, ki don ruh ha ki thwei longum jong ki, kum kita ki jingwanshap ha ki jingwan urjia-bym kot pyrkhat jong ngi, shisha, kaba kum ka pyrkhat bad pynshongjong ngi, kan da siew-ïoh-rong.

Nga la sngewdei ban ong, nalorkane ka kyrteng:- ‘Kshaid Noh-ka-Likai’ la kiew pat ha ka synrop kyrteng- ‘Kshaid Daiñ-Thlen’, ban da pynhap ïadei pat ha ka tlod longbriew lumspah, thaw spah bad lalot- Rakot spah-wat la ïa bam khana shet dohthlen jong kane ka long jaka ban sait ïa kane ka tlod longbriew ha ka liang u shairupa, kumbaphalangjingonglehse, bun bym poi pyrkhatkarwat- da kaba mut siatjingong:- ‘Law ;suid-Noh’ ne kum ka kyntu jingong ‘to ngin ïa law-ksuit Noh’ na la ka longbriew, ba ki thynrei kam sniew kin ym wan jia ha ka mut bad lehbriew ha ki pateng ki khun ki ksiew.

Kumta, ruh ngi ïoh ïa ki suit kyrteng, ha ki kylleng jaka jong ngi, da kito kiba la phah la ka jingim, namar kito ki jingkhyllem akor longbriew shimet bad jingtlod sngewbriew ïa la bad ka hok ka longbriew jong ki kumta kine ki jingpynlong pat ka mariang hangne ha Ri baieit ki blei, ki da siewdor bad kyntiew bor, kum kita ki ur wanjia ba ai nuksa bad nongmuna, pyniaid longbriew ba kan da siew, ka phai kynmaw bymwit pynslem ïa bor pyrkhat jingïatip-lem, ha ka sngewbriew ka ïa byrshem, kum ban shu pynkup nuksa ki jingwanjia- kyrteng Nohum bad ki long kshaid ha ri jong ngi ki shat kynnoh-kyrteng sawa:- ka Kshaid Wah kaba bad latara pyrshah Sohra ka kshaid Likai ne kshaid Daiñthlen- shaneng Sohra, katba kshaid Noh-sngithiang harum Mawsmai, ka Kshaid Kynrem pat ha Ri War Sohra kata lehse na ka rukom noh ba long ba buh ka long mariang.

Tang kawei pat, la ngi ïohi-ïohsngew kiei byrshem, la jan kham bun na ki, ki kup-ki phong ki khana ïathuh, ba long kynthei jong ngi, ban sait ka tlod-longbriew jong ki, lehse na byrshem kynduh longbriew jingim jong ki, pynkut jingim, kine bynta ki ïoh diangti ka suit-kyrteng da kum kita-ki ur-wanjia. Kumjuh hi ruh ngi ïoh kum ka nuksa, na la khap sor Shillong, pyrshah Mawlai ka long kyrteng da ktien-ka Kshaid ‘Suna-pani’ bym dei khasi. Baroh kine ki shad tawiar sha ka sngewbriew, khamtam hangne ha Ri jong ngi kum ban da pynsakhi ha ktien jingong – ‘Lah jiah Mynsiem ban ïa ka Jiah Burom’. Da kumta kein longshuwa ki ñi-ki kong ki saiñ kyrteng kum la ka buit ïoh sap, hikai-batai, wat la dak thoh kim pat ïoh.

Kumta nga la sngewdei, ba ki urjia ha long muluk bad ki kyndong jaka-puta ba long mariang ka buhrieh ïada, ka dawa ruh na ngi, ha baroh ki liang ki phang, ki ai synniang ban ïa pynlong, ban da kiew pat kiew bok-shongrwiang- ha ki symboh ktien, kiew jingpynsoh jingthmu suit kiew ha mut pyrkhatakor long longbriew- na ka Nam Burom- kam wit snoh thit, ka wan tang kum ka jingpynkynmaw – jingpynkyndit ba ieng jingong b’la sieh batai ha ki shong ksan symboh ktien- ka Ri ka Jingshynrang-ka Ri ka akor, te namar kata baroh ngin ïa biah pynkup-pynsem ïa la soh-tip, kum ka stad nang ban nang-ïa-shem ïa shlem longbriew ka long kynthei – ki long shynrang ban kiew kumba kane jingbuh da long-mariang ka la wan sien ban da sngiat hi ruh arted ki spah jinglong-khasi-khara, long-Blei u la bynta-lynti long hok ban ym bakla, ba ïoh wan siar ‘ka Lait-kylla’ kum ‘Nongkylliang’ ka ïoh-jaka. Da kumta keiñ, nga pynhap ïadei, ki thwei longum ha ka mariang ka kdup-shympiar pyrkhat ba bha, ban ym makna, tyrsem ïai-neh ba long-mariang ka theh.