Shillong, Nailur, 11: U Myntri ka Sorkar Jylla uba khmih ïa ka tnat Taxation u Abu Taher Mondal u la ong ba ka tnad GST jong ka Jylla ka dang ïaid shakhmat ban tohkit ïa ki kompeni thok kiba treikam hapoh ka jylla Meghalaya.
“Nga lah ban pynthikna ïa ka Iingdorbar ba ka tnad GST jong ka Jylla ka dang tohkit bniah ïa ki kompeni thok kiba treikam hapoh ka Jylla Meghalaya kiba trei ha kaba ai ïa ka Input Tax Credit (ITC) sha ki nongïoh pisa kiba don shabar ka jylla bad ïa ki jinglap ïa kum kine ki jingtohkit la ïasam bad ki bor synshar jong ka jylla khnang ba yn dup lah ban shim ïa ki sienjam kiba ïatreilang pyrshah ïa ki kam thok,” la ong u Mondal haba jubab ïa ka Zero Hour Notice ba la wanrah da u MLA ka VPP na Nongkrem u Bah Ardent M Basaïawmoit ha kaba ïadei bad ki khubor ba la kynnoh ba ka don ka jingleh thok ïa ka GST kaba T.500 klur ha kaba ïadei bad ki karkhana Coke kiba treikam hapoh Meghalaya.
U la pyntip ba ka tnad GST jong ka Jylla ka la thoh sha ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI) da kaba kyrpad ba kum kine ki jingtip dei ban ïasam khnang ba yn lah ban sdang ïa ki sienjam kiba donkam pyrshah ïa ki nongïoh ïa ka Input Tax Credit (ITC) thok kaba hap hapoh u pud u sam jong ka jylla.
“Ki kam thok ba la lap da ki tnad kum ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI) la ju pyntip manla ka por sha ki bor synshar jylla bad ha kano kano ka jaka ba la ïasam ïa kum kine ki jingjia bad la shim ruh ïa ki sienjam kiba biang katkum ka aiñ,” u la bynrap.
Ka kaiphod ka la kynnoh ba ha ka 20 tarik Nailar, 2025 saw ngut ki briew ki la shah kem halor ka jingdonkti ha ka jyrsieh shna Bill thok. Ki briew kiba la shahkem ki dei kiba la tip kyrteng kum u Gaurav Agarwal, Deepak Agarwal, Vinod Agarwal, bad u Guddu Singh kiba dei ki nongshong shnong jong ka jylla Assam. Sa uwei pat u dei uba la tip kyrteng kum u Shiv Kumar Mittal u trai jong ka GM Coke Plant ha Byrnihat kaba hap hapoh u pud u sam jong ka Assam uba la shah kem halor ka jingkynnoh ba um shym la siew ïa ka GST kaba kot kumba T. 150-200 klur lyngba kijuh ki skhim.
Hynrei u Mondal u la ong ba ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI) kam pat pynpaw ïa ki jingtip kiba bniah sha ka tnad GST jong ka Jylla Meghalaya ha kaba ïadei bad kino ki karkhana Coke ba kyrpang ha Meghalaya kiba kiba ïoh jingmyntoi na kine ki skhim thok.
U la kdew ba u dewiong uba la ïoh katkum ka aiñ hapoh ka Jylla Meghalaya u la duna bha naduh ba ka National Green Tribunal (NGT) ka la khang ban tih dewiong thliew khnai ha u snem 2014. Kum ka jingmih, ki karkhana Coke ki shaniah khamtam eh ha u dewïong ba la ïoh lyngba ka jingdie lilam jong ki bor synshar district bad ban pyndap ïa ki jingdonkam ba pura jong ki, ki thied ruh ïa u dewïong na shabar ka jylla.
Ka Input Tax Credit (ITC) ka dei ka bynta ba kongsan jong ka rukom treikam ka GST, namarba ka ailad ïa ki nongpdiang ban pynduna ïa ka jingkitkhlieh jong ki ha ka khajna jingmih. U nongpdiang u lah ban dawa ITC tang haba la pyntip ïa ki jingsiew ha ki jingpynphai GST.
Ha ka GST portal, baroh ki kot ki sla thied dewiong hapdeng ki jylla jong ki karkhana Coke ha Meghalaya la pynpaw bha, ryngkat bad ki e-way bill kiba ïadei ba la pynmih ban buh jingthoh ïa ka jingkit ïa u dewiong shapoh ka jylla.
“Ka jingeh, pynban, ka shong ha kaba pynshisha ïa ka jingshisha jong kum kine ki Invoice. Ki ophisar jong ka GST jong ki jylla kim lah ban peit bniah ïa ki jingpynphai jong ki nongsiew khajna kiba la pynrung kyrteng ha kiwei pat ki jylla. Ki invoice thok ki ju pynmih ban pynpoi ïa ki ITC thok bad ki lah ban pynshisha tang kum ki bym dei kiba thok lada ki mar lane ki jingshakri kim shym la pynbiang shisha, lada ym siew khajna kumba la pynbna, lane lada ka jingsiew ka long da kaba pyndonkam ïa ka ITC thok,” ong u Mondal da kaba bynrap, “ki jingtohkit ïa ki nongshalan nabar jylla ki hap hapoh ka jingpeit jong ki bor pynïaid jong ka GST ka Sorkar Pdeng, khamtam eh ïa ka tnad wad bniah jong ka Directorate General of GST Intelligence (DGGI), kaba don ïa ka bor ban jurip ïa ki jaka treikam ha kylleng ki jylla bapher bapher.”
Shuh shuh u la pyntip ba katkum ka GST Portal Records, hapdeng u snem 2022-23 bad 2024-25, ki don 29 tylli ki Coke Plant kiba la treikam na ki 54 tylli kiba la register. Ka jingmih jong ki ha kane ka por ka long T.307.06 klur bad ka jingsiew khajna baroh ka long T.18.75 klur. Na kane, T. 15.84 klur la pynlait lyngba ka ITC bad kaba sah ha ka pisa. Ha kajuh ka por, kine ki karkhana ki la thied 1,48,134 metric tonne u dewiong na shabar ka jylla, uba shongdor haduh T. 72.49 klur, ryngkat ka IGST kaba T. 24.57 klur.
Ha kaba ïadei bad ka jingkynnoh, u Myntri u la pynpaw ba ka kaiphod kam shym la batai bniah la ka jingsiew Invoice thok ka ïadei bad ka jingdie ïa u Coke da ki karkhana ne ka jingthied ïa u dewiong kum u mar ba dang rew. Hynrei namarba ki kompeni kiba donkti ki don shabar ka jylla Meghalaya, ka lah ban long ba ka jingleh thok ka long kaba ïadei bad ka jingthied dewiong da ki karkhana Coke ha katei ka jylla, u la ong.