Shillong, Naiwieng, 16: U President ka Khasi Author Society (KAS) Dr. D.R.L. Nonglait u la ong ba ki kotkhubor Khasi ki dei ki nongri nongsumar ïa ka ktien Khasi, ki nongpynthymmai bad ki pynshylluit ruh ïa ka ktien tnat.
U Dr. Nonglait u la pynpaw ïa kane haba kren ha ka jingrakhe ïa ka National Press Day kaba dei ka sngi ba kyrpang jong ki lad pathai khubor ha ka jingïalang kaba la long ha nongbah Shillong.
U la ong batai shaphang u synniang u bynhei uba ki kot khubor Khasi ki la noh sha u sup u thiar ban pynneh pynsah ïa ka ktien Khasi bad batai bniah naduh ka por ka jingsdang ki kotkhubor Khasi ha ki snem kiba la leit noh ter ter haduh ban da wan ka juk jong ka Radio tad haduh ban da wan ka juk stad teknoloji kaba la nang pynphriang shuh shuh ïa ka ktien Khasi ha kylleng ka pyrthei.
Shuh shuh u la ban jur halor ka jingdonkam ban ïoh jingithuh noh ïa ka ktien Khasi ha ka Khyrnit Baphra jong ka Riti Synshar ka ri India ïa kaba ka Khasi Authors Society (KAS) bad ka jaitbynriew Khasi baroh kawei hi ka angnud khnang ba ki paid Khasi kin ïoh ban thoh ha ka ktien lajong ïa ki eksamin rungkam kiba heh ha ri India kum ka UPSC bad kiwei kiwei.
Ha kaba ïadei bad ka rukom thoh dak lane spel dak ha ktien Khasi ka Assistant Professor jong ka Department of Khasi, NEHU Shillong ka Dr. B.Bairo ka la ong ba ki don shibun ki rukom thoh kiba bakla ha ka rukom thoh dak bad spel dak Khasi hynrei hap ban thoh bad spek beit kumba ka dei ban thoh kam pher la kiba sngap ne kiba pule ki pdiang ne kim pdiang ruh.
Katto katne na ki kyntien kiba ka Dr. Bairo ka la tih bniah ïa ka ktien Khasi ka la ong ba ki don ki kyntien ba kiba ki thoh “pyllong” hynrei ha ka kyntien thoh kaba dei ka dei “Pynlong.”
Nangta kum ka kyntien “Pyllait” ka dei ban long “Pynlait,” ka kyntien “kiad” dei ban spel “Kyiad”, ka kyntien “Durbar” ka dei “Dorbar, ka kyntien ‘Tikna’ dei ban thoh “Thikna”, ka kyntien ‘Haoid,’ dei ban spel “Ho,oid,” ka kyntien “ing” dei ban spel “ïing”, ka kyntien “Ieid’ dei ban spel “Ieit.”
Ka Assistant Professor jong ka Deparment of Linguistic, NEHU, Shillong ka Dr. B.Khyriem ka la ïathuh ruh ba ka KAS mynta ka don ïa ka Research Team kaba la ïaid lynti la lai snem ban pynbit pynbiang ïa ka Dictionary Khasi khnnag ban pynbeit ïa ka jingbymryntih ha ka spel dak.
Ha ka jingïaphylliew jingmut, ki nongthoh khubor kiba ïashim bynta ha ka por mynstep ki la twad jingmut ruh ïa ki rukom speldak kiba don jingsngew artatien.
U Dr. Nonglait u la ong, “na ka jingïabeh jong ki khynnah ka juk mynta ïa ka Social Media ka long kaba ma bha namarba ka jingbym bud ryntih ïa ka rukom spel dak kaba kdew ïa ka jinglong kyrkieh.
“Ngi la poi ha ka khep ban hap weng ïa ki jingeh. U la kdew ruh ïa ka online misinterpretation kaba ki Software jong ka Computer ki kylla hi ïa ki ktien lada ki nongthoh kim pule biang sa shi wat ïa ki jingthoh jong ki ban pynbeit ïa ka rukom spel dak kaba thikna.
“Kine ki rukom spel dak bakla ki long kiba ma bha namarba ki nongpule ha kum kane ka juk Digital ki bud ïa kaei kaba ki pule katkum ba ki ïohi ha ki lad pathai khubor Website,” u la bynrap.
