Shillong, Nailur, 19: Ka Khasi Students Union (KSU) ha ka sngi Palei ka la sam da ki kot lyngkdop sha ki paidbah ban pynshai halor ka jingdawa ba dei ban wanrah ïa ka rukom thungkam thungjam ba khuid ba suba hapoh ka Meghalaya Public Service Commission (MPSC).
Ha ka kot lyngkdop, ka seng ka la ong ba ha kane ka jylla Meghalaya, ki dap tangda ki jingbym beit, ki jingleh bymhok, kaba la pynmih ïa ka jingbitar ha ki dohnud jong ki samla kiba kwah ban ïoh kam ha ki tnad sorkar bapher bapher.
“Ka Meghalaya Public Service Commission (MPSC) kaba dei ban long ka sharak jong ka jingkyrmen na ka bynta ka thep kam thep jam ka bahok bad ka ba khlem shah liang, ka la kylla long a jaka pdeng jong ka jingleh shiliang khmat, ka jingbamsap bad ka ktem ban shakri ïa ki katto katne kiba donbor ha ka imlang sahlang, kiba don jingïadei bad ki briew ha ka saiñ pyrthei ne ki ophisar sorkar ne ki heh saipan ki ba thong da ka tyngka pliah,” ong ka KSU.
“Ka KSU manla ka por ka ju pynpaw ïa ki jingeh halor kum kine ki mat kiba ïa dei bad ka MPSC sha ka Sorkar, hynrei ki la hap ha ki shkor ba kyllut. Ka Seng dang shen ka la buh ïa ki 20 tylli ki mat jingdawa sha u Myntri Rangbah ka Jylla ban pynthymmai ïa ka rukom treikam ka MPSC kaba ju ïai long ka ktem jong ka jingbymhok bad ka jingbamsap bad ka la kyntu ruh ïa baroh ki MLA ka Jylla ba kin wan sha ka rai kaba thikna ha ka Autumn Session 2024 ban wan rah ïa kine ki jingkylla. Watla ki don katto katne ngut ki MLA kiba la kren halor kine ki mat hynrei kam shym la don kano kano ka rai katba shai kdar ka ban mynjur da ka Iingdorbar Thawaiñ,” la bynrap ka KSU.
Ka Seng lyngba ka jingsam ïa ka kot lyngkdop ka kwah ban pynshai sha ki paidbah balei ba ki 20 tylli ki mat ba la buh da ka Seng ki long kiba kongsan tam ban wanrah ïa ka thungkam kaba hok bad kaba khuid hapoh ka MPSC. Kine ki mat ki long kumne harum:
Ka jingthung ïa ki Chairman & Dkhot jong ka Commission kiba larkam bad ki bym don jingïadei bad ka saiñ pyrthei: Kiba bun ki chairman/dkhot barim bad ba mynta jong ka MPSC ki don ka jingïadei bad ki seng saiñ pyrthei, ha kajuh ka por kane ka ktah ïa ka rukom thupkam thungjam namar ba ki hap ban kohnguh ïa ki kynrad seng saiñ pyrthei jong ki, kane ka wanrah ïa ka jingpynrung ïa la ki jong ki briewbad ha ki katto katne ki khep ka pynshlur ruh ïa ka jingthong tyngka pliah bad jingbamsap. Ka jingdawa ka long ban jied ïa ki chairman/ dkhot ki bym don jingïadei bad ka saiñ pyrthei bad kiba larkam ha ka jingnohsynniang ha ki kam pule puthi ne ha kiwei pat ki bynta ki batei ïa ka imlang sahlang.
Ka jingpynbna man la u snem ïa ka jingdon jingem da u nongtrei MPSC: Kane ka dei ka atiar ka ba kongsan ha ka ban ïaleh pyrshah ïa ka bamsap da ka ba lumthup ïa ka jingdon ka jingenm ka jong ki, ban bishar bad tohkit bniah la ka don ne em ka jingkiew syndet ha ki jingdon jingem. Ka jingthaw ïa ka tnat peitngor bad pyrshah bamsap (Anti-Corruption Directorate):Ka jingiyllei ka bamsap ha ka thungkam thungjam, ka jingdawa pisa (Cash for job), ka jingleh shiliang khmat bad kiwei kiwei ki kam, ki ba ju jia na ka por sha ka por pyrshah ïa ki nongthep kam. Kane ka pynlong ïa ka Seng ban dawa ban don kane ka tnat peitngor pyrshah ïa ka bamsap khnang ban plie lad ïa ki briew kiba ngat ha kum kine ki jingjia ban ujor pyrshah ïa kum kine ki jaid jingiuh roit. Ki nongaplai ki dei ban long ki nongshong shnong jong ka jylla Meghalaya bad ki dei ban nang ïa ka ktien Khasi ne Garo ban lah ban aplai ïa kano kano ka kam: Kiba bun ki Jylla ki la dep ban bud ïa kane ka kyndon ban ai lad tang ïa ki briew jong ka Jylla lajong, katba ha Meghalaya, ki briew na kiwei pat ki jylla ki lah ban thep kam thep jam ha jylla jong ngi, kane ka long ka jingiuh roit ïa ka hok ki paidbah ka jylla Meghalaya.
Ka eksamin kyllum (Combined Examination) na ka bynta ki kam kiba don kajuh ka jingsiew & kyrdan: Kiwei ki Commission jong kiwei ki jylla, ki la dep buh ïa kane ka rukom pynlong eksamin kaba la pynduna ïa ka jingpynsyrwa kai ïa ka por bad ka pisa jong ki nongaplai bad ka pynduna ruh ïa ka jingdon ka jingleh shiliang khmat. MCS/MPS & kiwei kiwei ki kam ban pynlong man la u snem: Da kaba pynlong ïa baroh ki eksamin man lau snem bad man ka por kan ailad ïa ki kandidet ban pynkhreh lypa ïa kum kine ki eksamin. Kumba ka long mynta ki post (s) ki dang pynbna hadien kumba 5-8 snem kane pyndukha mynsiem ïa ki nongthepkam bad ka pynthut ruh ïa ki kam jong ki thad sorkar kiba duna ki nongtrei.
Ka Almanak (Annual Calendar) kaba kynthup ïa ki tarik ba kongsan na ka bynta ki eksamin ban pynmih da ka Commission: Ka MPSC ka dei ban pynmih ïa ka almanak man la u snem ka ba kdew shai ïa baroh ki sngi long eksamin ha ka shisnem kumba la leh da ka UPSC bad kiwei kiwei ki Public Service Commission
Ka jingpynpaw paidbah ïa ki marks ba la ïoh da ki kyrtong ha kino kino ki eksamin, kiwei kiwei ki test bad ka jingshim kyli markhmat (personal interview) na ka bynta kano kano ka kam ba la pynlong da ka Commission: Khnang ban don ka jingshai kaba pura bad ka jingshaniah na ki nongaplai, da ka ba pynpaw paidbah ïa ki marks ha la ïoh da baroh ki kyrtong ka long kaba kongsarn tam khnang ban lait na kano kano ka jingleh thok ha ka thup jong ki kyrtong ba la jjed
Ki Roll Number jong u/ka kyrtong ym dei ban pynkylla hapdeng ka jingpynrung kam: Ka MPSC ka pynkylla ïa ki roll nurmber jong ki kyrtong na ki prelims sha ki mains sha ki personal interview. Kurn kane ka jingleh ka pynmih ïa ka jingartatien, ka jingbuhrieh bad ka pynshlur ïa ka jinglehthok ha ki rukom jied ïa ki nongïohkam.
Ym bit ban don jingkylla ha ka rukom thung kam shisien ba la sdang ka jingpynrung kam: Ka MPSC ka ju ïai pynkylla na ka por sha ka por bad ju ïaid lait na ka rukom thung kam kum ba la pynpaw ha ka jingpynbna (advertisement). Kum kine ki jingpynkylla ki kyila long tang ka jingmyntoi ïa ki katto katne ki kyrtong kiba kwah leh bymhok. Carbon copy jong ka kot OMR ban pynbiang sha ki kyrtong: Dei ban leh ïa kane khnang ban lait na kano kano ka jingpynkylla ïa ki kot OMR kumba la kynnoh ha ki por ba la leit. Ban pynlait ïa ki jubab (Answer Key) hadien ka eksamin: Kane kan ïarap ïa ki kandidet ban pynshisha ïa ka jingdei/bymdei jong ki jubab bad ban bishar bniah ïa ki marks jong ki, bad ban tip lada don ka jingleh bymhok bad jingpynkylla tuh ïa ki marks da ka MPSC ne kiwei kiwei.
Ka jingpynrung kam, lah hap ban pyndep hapoh 6 bnai naduh ka tarik ba la pynbna: Ka Department Personnel & Training (DoPT), ka sorkar India ha u snem 2016 ka la dep pyntip ba ka jingpynrung kam, lah hap ban pyndep hapoh 6 bnai naduh ka tarik ba ladep pynbna hynrei ïa kane ka aiH ym shim la pyntreikam ha Meghalaya haduh ki sngi ba mynta.
Ka jingpynduh noh ïa ka Personal Interview na ka bynta ki kyrdan B, C & D: Kane ruh kumjuh ka DoPT ha u snem 2016 ka la pyntip ba ym dei ban don ka personal interview naduh ki kyrdan B shapoh hynrei ka MPSC bad ka Sorkar Jylla ki dang bteng ban pyntreikam ïa kane khnang ban ai jingmyntoi ïa ki kyrtong jong ki.
Ka personal interview hapoh ka camera na ka bynta ka kyrdan (Grade) A: Ban lait na kano kano ka jingleh shiliang khmat ha ka por ba shim jingkylli markhmat, ka dei ban long hapoh ka camera kane kan wanrah ka jingshaniah ha ki nongthep kam.
Ka Kaiphod Treikam (Annual Report) da ka MPSC ban pynbna paidbah: Ka MPSC ka dei ban pynmih ïa ka kaiphod treikam man la u snem ha ka website jong ka khnang ba ki paidbah hi kin ïohi bad bishar ïa ka rukom treikam jong ka.
Ki kot jingkylli ki dei ban long kiba lah ban shaniah khnang ban lait na kano kano ka jinglait tuh jong ki jingkylli: Dei ban thaw ïa ka komiti ba lah ban shaniah (Confidential Committee) ban peit ba ka nym don kano kano ka jinglait tuh jong ki kot jingkylli kumba la kynnoh bunsien ha ki por ba la leitnoh.
Ka jingthaw ïa ka Grievances Cell ha ka Commission: Ka MPSC ka dei ban don ïa kane ka tnad kum kiwei pat ki commission jong kiwei ki jylla, ha kaba kino kino ki kyrtong kiba bym sngewhun ki lah ban ujor pyrshah ïa kino kino ki jingbym ïaid bêit ha ka eksamin ne ka rukom thung kam.
Ka Cadre ba kyrpang na ka bynta ka Meghalaya:Jan baroh ki jylla jong ka thaiñ shatei lam mihngi ki don la ka jong ka cadre, ka jylla Meghalaya ka hap ban ïa sam ïa ka cadre system bad ka ASsam. Donkam ïa ka Cadre la ka jong khnang ban ïoh da u/ka ophisar ba lah ban pynïasoh, sngewthuh ïa ka kolshor bad ka rukom im jong ki briew ka Jylla.
Ka eksamin da ka kompiwtor (Computer Based Test -CBT) na ka bynta ki snem ban wan: Bun na ki eksamin ba mynta jong ka sorkar pdeng la pynlong da ki kor kompiwtor lane CBT namar ka jingstet, ka jinglah ban shaniah pura, kaba lait na ka leh tuh lane pynkylla, donkam ruh ba ka Sorkar Jyla ruh kan wanrah ïa ki jaka buh kor kompiwtor kiba biang khnang ba ki eksamin jong ka jyla ruh kin lah ban pynlong ha ka rukom CBT.
Ka Seng ka wanrah ïa kine ki mat jingkylla ha ka rukom thung kam thung jam ym tang ban bnoh ïa ka MPSC hynrei ïa ka DSC bad kiwei ki tnat thung kam jong ka Jylla bad ka Seng lyngba kane ka kot lyngkdop ka kwah ban kyntu ïa ki paidbah ba kin ai ka jingkyrshan ïa ka Seng khnang ban pynbor ïa ka Sorkar Meghalaya ban wanrah ïa kine ki jingkylla khnang ba ka rukom thungkam kan long kaba shai bad kaba hok.