Ishuh Uranium: Pyndonkam da ka Para 12 A (b), kyntu ka NPYF ïa ka KHADC

Shillong, Nailur, 19: Ka National People’s Youth Front (NPYF) ha ka sngi Thohdieng ka la kyntu ïa ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) ba kan pyntreikam da ka Sixth Schedule lyngba ka Para 12 A (b) ban khnang ba kino kino ki aiñ bad ki kyndon kiba wan na ka Sorkar India kin lait na ka jingpyntreikam ha ki Schedule Area lyngba ka Presidential Notification.

Ka Ministry of Environment, Forest and Climate Change (MoEFCC) ka Sorkar India lyngba ka Impact Assessment Division ha ka 8 tarik, Nailur, 2025 ka la pynmih ïa ka Office Memorandum (OM) kaba kdew ba ym donkam satia ban pynlong ïa ki jingpynsngew paidbah (public hearing) haba tih ïa ki marpoh khyndew bakordor, kynthup ïa u Uranium kiba hap hapoh ka Mines and Minerals (Development and Regulation) Act.

Ka Environment Impact Assesssment (EIA) ka dei ka lynti kaba donkam ban pynlong ïa ki jingpynsngew paidbah bad ki jingïasyllok shwa bad ki paidbah shwa ban khlong ïa ki marpohkhyndew.  Da ka jingpynmih ïa ka Office Order, kaba mut ba ka Sorkar India ka lah ban khlong laitluid ïa u Uranium.

Ka Meghalaya ka dei ka jylla kaba bun bha u Uranium, khamtam ha ka thaiñ Domïaisat, South West Khasi Hills District.

Ha ka dorkhas ba la aiti sha u Chief Executive Member jong ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) u Bah S. Rynjah, ka NPYF ka la kyntu ba ka Council kan ïakren bad ka Sorkar India halor kane.

“Ngi la aiti da ka dorkhas ha u CEM ba un shimkhia ban ïakren bad ka Sorkar India bad ban pyndonkam ïa ka Sixth Schedule kum ka stieh ïada lyngba ka Para 12 A (b) ba kum kine ki jait aiñ kiba wan na ka Sorkar India yn pyllait noh lyngba ka Presidential Notification” ong u Working President ka NPYF Bah Bajop Pyngrope ha ka jingïakren bad ki lad pathai khubor.

U la ïathuh ba u CEM u la kular ba un sa shimkhia ïa kane ka kam kaba kongsan na ka bynta ka jylla.

“Naduh ka por ki meiieit tymmen jong ngi, ki sengbhalang bapher bapher ki la ieng pyrshah ba ka Sorkar India ka la thmu na ka por sha ka por ban tih ïa u Uranium hapoh ka jylla jong ngi,” u la ong.

“Ngi ai khublei ïa baroh kiba la ieng pyrshah naduh mynta bad kiba la ïatreilang ryngkat na baroh, ka NPYF, ka KHADC bad ka Sorkar Jylla. Nga ngeit ba ka Sorkar India kan sngap ïa ka jingpynsngew jong ngi bad mar mar kan weng noh ïa ka Office Memorandum na ki Schedule Area ba la ithuh kyrpang hapoh ka Khyrnit Bahynriew ka riti synshar ka ri India,” u la bynrap.

Haba kylli, u ong, “na ka liang jong u CEM u la kubur ba ka dei ka mat kaba kongsan bha bad u la ong ba un sa ïasyllok shwa bad ki ophisar (jong ka Council) halor kane ka mat bad mar mar un sa shimkhia ïa kane ka bynta.”

“Katba ngi dang lah ban leh kloi ïa kane ka kam, katta kan nang bha, khnang ba yn pyllait noh ïa ka jylla jong ngi,” u la ong shuh shuh.

“Ngi tip shai ba ka Sorkar Jylla ka la ong beit ‘em” ïa kane ka sobjek (tih Uranium) hynrei teng teng ka Sorkar India khlem da ïasyllok bad ki Jylla ka pyrshang ban shu leh da ka bor bad kane ka long pyrshah ïa ka synshar paidbah jong ka ri. Kum kine ki Office Memorandum kiba kongsan bha ki ban ktah khamtam ïa ka khyndew ka shyiap jong ki riewlum, la kumno kumno ki (Sorkar India) ladei ban ïathir ïatai sani bha hapoh ka Parliament,” u la ong bad bynrap, “hynrei khlem ka jingthir ïatai shwa hapoh ka Parliament bad ha ki Ingdorbar Thawaiñ ki jylla, ka pyni ba kim (Sorkar India) kheiñ kor ïa ka hok jong ki paid riewlum.”