Kyrsoibor Pyrtuh
Ki doctor ka Jylla ki ong ba ka jingbampong jong ka Cancer ïa ki nongshong shnong ka Jylla ka la ishyrkhei bad ka la long kum ka khlam. Ïa kane te ym lah ban len bad ka long shisha kumta.
Yn ïaleh kumno? Hooid ngi dei ban ïakhun tyngeh pyrshah ïa kane ka Bampong. Da kaei ngin ïakhun? Ka Meghalaya te ka don sha trai duh bad ka dei kaba sahdien ha ka liang ka koit ka khiah bad ka sumar pang. Ym don ka lad jingsumar kaba biang ïa ka Cancer ha ka Jylla haduh mynta. Toi, ki doctor kiba la pyntbit ha kane ka phang ki lah ïadon hi, hynrei tang ki doctor kam pat biang, lada ym don ki tiar sumar bad kiwei pat ki nongtrei kiba ïadei bad kane ka jingsumar pang.
Ki stad jong ka medical science bad kiwei ki doctor ki ong, kawei na ki daw kaba pynkha ïa ka Cancer ha ka met jong u/ka briew ka dei ka jingdih sikret, bam duma bad kiwei. Don ruh ki stad kiba ong ba ka bam kwai bad ki jingbam khleh dawai ki long ka daw.
Ngam dei u stad saïan ban ïatai halor kane. Hynrei lada ka jingdih sikret ne bam duma ka dei ka daw kaba pynkha ïa ka jingpang Cancer te nga kwah ban ong to ngin ïakhun tyngeh ban pynlong ïa ka Meghalaya kaba duna tam ha ka jingdon ki briew kiba dih sikret bad bam duma.
Ban ong ban khang dam ïa ka jingdie sikret bad die duma bad kiwei ki jingbam ba pynsniew ïa ka koit ka khiah te ïa mynta ka bym lah long. Kan buh jingeh bad kan ktah bad pynmih sa da kiwei pat ki jingeh.
Kaba ngi lah ban leh ka long kumne:
(i) Ba ki bor ka Aiñ kin pyntreikam pyrkhing ïa ka Aiñ ba mana ban dih sikret bad bam duma ha ki jaka paidbah. Kumjuh ruh ban pyntreikam hok ïa ka Aiñ ba la mana ban die ïa ki sikret bad kiwei hajan ki skul bad hospital.
(ii) Ha kawei ka sngi nga leit donkam ha ophis Meghalaya Secretariat (Main Building) bad katba nga dang ïaid padom ïa ka “corridor” jong ka Secretariat ka wan kynsan ka jingsma tdem sikret kaba iwli na ki kamra treikam bad ki kamra ba shong ki heh ki haiñ. Ngam tip ki dei ki kamra jongno tangba ka jingsma te ka lah ban pynkyllon ïa kito kiba hap ban kjit lang ïa ka tdem sikret. Ka la dei ka por ban khang tyngeh ban dih sikret ha ki Ophis Sorkar bad ngin sdang na Meghalaya Secretariat. Dei ban buh da ki “fire bad smoke alarm” kiba lah ban pah ha ka por ba mih ka tdem.
(iii) Ki dribar bus, taxi bad kiwei kim dei ban tieng ban pynhiar shi syndon ïa ki passenger kiba thang sikret ne bam duma ne kynther khoini ne raja hapoh kali.
(iv) Ki kpa, ki kni ne ki hynmen shynrang bad wat ki kmie ruh wat dih sikret bad wat pynkyrphum tdem sikret lymne bam duma haba phi don bad ki khun ne ki para la ha iing ne hapoh ki kali lajong (private car) haba phi ïa leit jingleit.
(v) Ma phi shynrang, wat dih sikret bad wat pynkyrphum tdem sikret ha iing ha khmat ki tnga bad ki khun, khamtam ha ki khyllung. Ki kynthei ruh kumjuh, wat dih sikret, wat bam duma bad wat pynkyrphum tdem sikret ha khmat ki khun, khamtam ha kiba dang khyllung.
(vi) Kiba dih sikret ne bam duma wat pynkyrphum tdem sikret ne bam duma haba phi ïashongkai bad ki paralok ki bym dih sikret bad ki bym bam duma.
Ka Cancer te ka dei ka jingpang kaba ban khia, ym tang ïa u ne ka nongpang hynrei ïa ki nongsumar jong ki bad ka iing baroh kawei. Ka ban khia na baroh ki liang bad ka ktah lut ïa baroh ki bynta jong ka jingim, khamtam eh ïa ka ïoh ka kot bad ka kamai kajih.
Ngi dei ka Jylla kaba duk bad la nang pynduk bad pynsyrtok shuh shuh ïa ka jingim jong ngi da ka Cancer kaba bampong bad kiwei de ki jingpang.
Nga duwai bad ïaksaid ryngkat bad phi kiba mad ïa kane ka jingpang.
A! Trai Kynrad to ïarap.
