Shillong, Jymmang, 26: Ka Khasi Author Society (KAS) ka la rai ban buddien ïa ka jingdawa ban pynrung ïa ka Ktien Khasi ha ka Khyrnit Baphra jong ka Riti Synshar ka Ri India tang shu thaw ïa ka Sorkar ba thymmai ha Delhi hadien ka jingñiew vote jong ka elekshon Lok Sabha ka ban sa long ha ka 4 tarik, Jylliew, 2024.
Ha ka jingïakren bad ki lad pathai khubor hadien ba la wai ka dorbar ba shisien shisnem ha ka sngi Saitjaiñ u President ka KAS u Dr. DRL Nonglait, u la ong, “ngi la ïakren ban pynjur ïa ka jingïakhih paidbah halor ka jingdawa ban pynrung ïa ka ktien Khasi ha ka Khyrnit Baphra da kaba leit pynshai paidbah sha ki shnong jong ka Bri u Hynñiewtrep bad tang shu thaw ïa ka Sorkar thymmai ha Delhi ngin sa leit buddien biang ïa ka jingdawa.”
U la ïathuh ba ka KAS ka ladep aiti da ka jingthoh ha u Myntri Rangbah ka Jylla u Conrad K. Sangma ban dawa ïa ka Sorkar ba kan pynlong ktien Sorkar (Official Language) bapura ïa ka Ktien Khasi bad ka English kaba la don lypa namarba haduh mynta ïa ktien Khasi katkum ka Meghalaya Language Act, 2005 la buh tang kum ka Officiate Official Language.
Haba kylli, ula ong, “ka jingleit jong ngi sha Delhi ka la dei ha ka por ba la jan kut ka (samoi treikam) jong ka Sorkar. Ngi dang pyrkhat ba lada ka Sorkar Jylla ka khlaiñ ban dawa ka dei ka por kaba biang hynrei ngi ïoh ïa ka rukom pyrkhat kaba pynsngew da ki katto katne ba ka jingleit jong ngi sha Delhi ka dei kaba la jan kut (ka samoi treikam) jong ka Sorkar.”
“Ka jingshisha ka long ba ka Sorkar kam pat kloi ban wanrah ïa ka Aiñ Rew (Bill) ban pynrung ïa ka Ktien Khasi ha ka Khynrnit Baphra. Ka jingleit sha Delhi ka dang dei tang ka jingsdang, ngin dang ïai leit na ka por sha ka por. Mynta kaba ngi donkam ka long ban pynkhlaiñ ha ka jylla ban leit sha ki shnong ki thaw ban ai jingpynshai paidbah. Ka jingïakren jong ngi (ha ka dorbar) ka long ba ka ktien ka long ka kynroh kaba skhem jong ka jaidbynriew. Ngi dei ban ïoh ha kawei ka sngi ïa ka jingithuh (ïa ka ktien Khasi) ha ka Khyrnit Baphra. Ynda la wan ka Sorkar bathymmai, lada la donkam, ngin sa ïathuh wat ban pynlong ïa ka jingïakhih,” la ong shuh shuh u President ka KAS.
U Dr. Nonglait u la ïathuh ba ka jingïalang ka la ïakren ba ki nongthoh kin jied ïa ki phang kiba ka imlang ka sahlang ka ïakynduh ha kine ki sngi kum ka jingjyllei jong u drok, ka jingjyllei jong kiba shah ktah na ka jingpang HIV/AIDS, ka jingjyllei ka jyrsieh bamsap kaba ki paidbah ki ïakren sharum shaneng hynrei kaba eh pat ban pynshisha ïa ki. Ka kyrduh kam kyrduh jam, ka jingpyndonkam bakla ïa ki mobile phone bad kiwei kiwei. “Ki nongthoh ki don la ka jong ka bynta ban pynphalang ïa kine ha ki jingthoh jong ki,” u la ong bad bynrap, “ngi don ïa ki nongthoh kiba ïadei bad ka jinglong jong ka sawdong sawkun jong ka mariang, ka histori, ka imlang ka sahlang, ki kam lehnoh kumba ngi ïohi ha ki snem baladep bad ki nongthoh ki dei ban pynphalang ïa kine. Kiei ki jingeh bad ki nongthoh kin sa lah ban thoh ïa ki jingthoh ha ka dur jong ka sawangka, ka parom, ka poitri ban ïarap ïa ki Dorbar Shnong bad ki Hima bad ïa ka Sorkar jylla ban pynthymmai ïa ki polisi treikam.”
Shuh shuh u la ïathuh ba ka KAS mynta ka dang pynkhreh ban shna ïa ka ophis treikam jong ka Society ha ka jaka ba la ai sngewbha da ka Sorkar ha Tribal Research Institute (TRI) ha Mawlai kaba heh kumba 5,400 sqft lyngba u Myntri ka tnat Arts and Culture u Bah Paul Lyngdoh.
U la pyntip ruh ba ka KAS kan sa don biang ïa ka lympung jingïalang ban rakhe ïa ka Thomas Jones Day ha Mawkyrwat, ka sngi ka thoh ka tar ha ka 11 tarik, Nailur, ha Shillong bad ka jingrakhe ïa ka lyngkhuh sngi ïap u Soso Tham ha ka 19 tarik, Nohprah ka ban sa long ha Nongpoh.
Ha ka dorbar, ka KAS ka la pynlong ruh ïa ka jingsngap jar kaba ar minit ban kynmaw burom ïa ki dkhot kiba la khladnoh naduh u snem 2022-24 kiba don kumba 10 ngut.
Ha kane ka sngi, ka KAS ka la pdiang sngewbha khat hynriew ngut ki nongthoh kot ba thymmai na Jaiñtia, Ribhoi, West Khasi Hills, South West Khasi Hills bad na Eastern West Khasi Hills bad ïa ki nongthoh kot ba la rangbah bad kiba dang samla, ki nonghikai kolej bad kiba trei ha ki kam bapher bapher.
Ka KAS ka la pynkup burom ruh ïa kiba la ïoh ïa ka kyrdan Ph.D ba kynthup ïa u Dr. Walter Thabah, ka Dr. Doris B. Byrsat bad u Dr. B. L Nongbri, kynthup ruh ïa ka Kong Silbi Passah kaba la ïoh ïa ka khusnam Padmashri na ka Sorkar India dang shen.
