Shillong, K’lyngkot, 29: U Prof. Lakhon Kma, uba long u nonghikai jong ka skulbah NEHU ha ka Lah Sngi u Blei u la pynbna ba u la shim ia ka rai ban rung sha ka jylli jong ka saiñpyrthei na ka bynta ban iakhun ia ka elekshon Lok Sabha ka ban sa long shen, na Shillong Seat.
Ha u kyrwoh ba la phah sha ki lad pathai khubor, u Prof. Kma u la ong ba ka jingshim rai ban iakhun ia kane ka elekshon ka long ban tyrwa sha ki paidbah ba kin jied ia u ban long u nongiasaid ia ki mat ki jura jong ka Jylla Meghalaya hapoh ka Parliament.
“Nga la nga la rai ban shim ïa kane ka sienjam ban pynïasnoh pura ïalade sha ka kam saiñpyrthei da kaba ïakhun ïa ka ilekshon MP halor kawei ka nongrim bad kata ka long ban ïohi ba ka Meghalaya khamtam ka East Khasi Hills, West Khasi Hills, South West Khasi Hills, Eastern West Khasi Hills, East Jaintia Hills, West Jaintia Hills bad Ri-Bhoi distrik kin kiew shaphrang ha ka roi ka par ha baroh ki liang. Kata ka roi ka par kaba kham ïadei bad ka jinglah ban ïeng ha la ki jong ki kjat ha kaba ki paitbah jong ki shnong bad ki sor nongkyndong kin lah ban ïoh ïa ka kamai kajih kaba thikna. Khang ba ngin lah ban kynjoh sha kata ka thong, ngi donkam ban phai khmat sha kito ki kynhun bad ki thaiñ kiba la shu shah iehnoh baroh shi katta bad pyrshang ban kyntiew ïa ki ha kata ka kyrdan ba kin ïa long mar ryngkat bad kiwei pat kiba la kham kiew. Kaba ha khmat eh kaba ngi donkam ban phai khmat ka long halor ki jingdonkam ba kongsan kum ki skul, ki surok, ka bor ilektrik, ka umbam umdih, ka jaka sumar, ka jingkhuid suba bad kiwei de,” ong u Prof. Kma.
“Kaba kham kongsan shuh shuh ka long ba ngi donkam ban banjur bad pynpaw shai da ka bor baroh ha ka Parliament halor ki jingeh ba ki nong Meghalaya ki ïakynduh bad ki jingthrang ba ki nong Meghalaya ki kwah ban pynurlong khnang ba ngin lah ban sdang thymmai halor ki mat kiba ïadei bad ka roi ka par. Ngim lah ban nym pynpaw ne ban kiar na ki mat kiba ïadei bad ka roi ka par kum ka leit ka wan kaba khambha la ka long na khyndew ne lyngba na suiñ. Ka kam Jngohkai Pyrthei (Tourism) ka dei kaba biang bha ka ïew hangne ha jylla jong ngi, hynrei ngi dang donkam ban kham pynbha shuh shuh khang ban khring ïa ki nongwan jngohkai khlem da ktah pat ïa ka jinglong tynrai jong dustur bad ka mariang baieit jong ngi. Ka kam jngohkai ka dei ban long kata ka lad aikam aijam ïa ki khun samla jong ngi kata ha ka jingshakri ban pdiang bad pynbiang ïa ki nong wan jngohkai la ka long ha ki jaka sah, ka leit ka wan jong ki bad kumjuh ruh ha ka ecotourism ïa kaba ngi lah ban iohi nuksa kum ha Goa bad kiwei de ki jaka jngohkai shabar ri,” u la bynrap.
“Ngi ladei ban pynshlur bad ïaleh ban kyntiew ïa ki Industry kiba kham ïohnong bha kata kum ha ka pharmaceutical, ka food processing, ki dawai kynbat bad kiwei kiwei khlem da pynthut ïa ka sawkun mariang khnang ba ngin lah ban plie ïa ki lad aikam aijam na ka bynta ki samla ka ri. Ka jingïaknieh khappud, ka jinglip ding ilektrik khah khah, ka jingbymdon ki jaka training bapaka na ka bynta ki samla ïalehkai, ka jingkieng pung Umiam, ka jingbymbiang ka scholarship na ka bynta ki samla pule kiba pass bha bad khamtam kito kiba duk bad kiwei kiwei de ki dei ki jingeh kiba ka imlang sahlang ka ïaikynduh da ki phew snem bad kiba dang ïai bteng haduh mynta hynrei ka sorkar bad ki MP kim pat lah ban pynduh ïa kine ki jingeh. Ki daw ki long namar ka jingbamsap ha man ki syrtap jong ka rukom pynïaid bad treikam ïa ki scheme sorkar bapher bapher. Kumta, nga la rai ban pdiang ïa ka rukom treikam ka ban ym ailad ‘zero-tolerance policy’ ïa ki kam bamsap ha ka rukom trikam. Ki agenda kiba ïadei bad ka jingkyntiew ïa ka roi ka par kin dei halor kitei ki mat ba la kdew haneng bad sa kiwei de. Ka jingeh ha kaba ïadei bad ka jingbyndon ki jaka ïaleh eksamin CUET kan dei ka mat kaba hakhmat eh khnang ba ki samla pule jong ngi kin ym duh ïa ka hok ban ïoh ïa ka jaka pule. Ka jingithuh ia ka ktien Khasi hapoh ka Eighth Schedule jong ka Constitution ruh dei ka mat kaba hakhmat. Hynrei kum u MP ki don sa kiwei pat ki kam ba kham khraw kum ka jingïada ia ka hok longtrai ki trai jylla, ka jingïada ïa ka basa jingim (ecosystem), ki um ki wah bad ban ïada ïa ka hok jong ki nong Meghalaya hi baroh haba ngi pdiang ïa ki developmental projects,” la ong shuh shuh u Prof. Kma.
Haba pynpaw ba ki mat jingdawa ba hakhmat eh ka Jylla dei ban da phikir shwa, u Prof. Kma u la ong, “kwei pat ki mat kum ka lynti rel, ka Inner Line Permit, ka State Reservation Policy, ka jingïada ïa ki jingkordor ka sawkun mariang bad ka jingïakynad khappud bad ka Assam, kine ki dei ki mat kiba ngi hap ban pyrkhat bad phikir bha da kaba buh shuwa ha khmat ïa kaei kaei ka ban pynmyntoi lang ïa baroh bad ka ban nym long ruh ka jingpynwit ïa ka jingroi jingsan jong ka Meghalaya hadien habud. Ka dei ban don ka jingïabiang pyrla hapdeng ka jingïada ïa la ka tynrai bad ka jingroi ha ka ïoh ka kot ka ban pynmyntoi ïa kiba bun.”
“Khnang ban pynurlong ïa kane ka jingpyrshang na ka bynta ka jylla Meghalaya ka ban kiew shaphrang, nga donkam ïa ka jingkyrshan bad ka jingïatreilang jong ki nongshongshnong ka Meghalaya khamtam kito kiba shong basah ha ki distrik jong ka rilum Khasi-Jaintia bad them Ri[1]Bhoi. Ha kane ka jingpyrshang jong nga ban ïoh ka lad ban long u nongmihkhmat uba lah ban pynsngew ïa ki jingkwah bad jingthrang jong phi sha ka sorkar kum u Member jong ka Parliament na ka Shillong Seat ha kane ka ilekshon Lok Sabha ka ban wan, nga kyrpad ba phin kyrshan ïa nga da ki vote jong phi. Haba ngi phai sha ki khun samla ka Meghalaya, ngim lah ban shu shong kli kti khlem da pyrkhat na ka bynta jong ki. Ka Meghalaya jong ngi ka donkam ïa ki kam ki jam na ka bynta ki khun samla lyngba ki kam sorkar lane ki kam lajong tangba kiba la kyrshan pisa pat da ka sorkar. Ki kynrum kynram ki mih haba ka lad aikam aijam kam don. Ka jingshongsuk ka wan ynda haba uwei pa uwei u don la kam ka jam bad u lah ban im kumba long kiwei pat. Ha kane ka jingïaleh kaba nga thmu, nga tip ba kin don bun ki jingeh bad ki jingduna hynrei nga don ka jingngeit ba ngi lah ban poi sha ka thong lada ngi ïatylli bad treilang na ka bynta ka Meghalaya kaba thymmai. Nga shaniah ha ka jingkyrshan jong baroh ki khun samla ka Meghalaya bad ngan leh katba nga lah na ka liang jong nga ban pynurlong ïa ki jingthmu jong phi. Kum u paralok, u hynmen u para, u kni u pyrsa jong phi, nga ngeit skhem ba nga lah ban long ka sur jong phi ha Parliament bad ha ka jylla Meghalaya. Ngan ia snoh kti lang lem bad phi lyngba ki jingialang, kawebsite jong nga-www.lakhonkma.com, WhatsApp bad ka YouTube channel (@lakhonkma) bad kiwei kiwei dei ki rynsan social media kiba don ha ka bynta ‘contact me’ jong ka website. Phi lah ban iasyllok lem bad nga, sngap ki jingkren ki jong nga bad kiwei kiwei ha ka por ba kylluid jong hi. Nga la ioh ban jngoh kylleng sawdong ka ri lum Khasi-Jaintia bad ka them Ri-Bhoi bad nga dang iai leh pynshitom kham bha katba nga lah ban kham sngewthuh ia ki jingeh bad ki jingangnud ki jongphi. Lada phi kwah ia nga ban wan mih sha phi nga long uba kloi katkum ki jingdonkam ba kyrkieh. Sngewbha phah ki jingpyntip ne kino kino ha ka message lyngba kane ka website ne ha kano kano ka rukom ruh; nga kloi ban ia trei ryngkat bad phi ha ki shnong bad ki don ki kyntoit ki jong phi. Nga kyrmen ba phin shem ïa nga uba bit ban mihkhmat na ka bynta jong phi ha ka Parliament bad sngewbha ban ai ïa ka vote jong phi ha ka kyrteng jong nga. Nga pynthikna ba ngan ym phai dien na phi haduh kaba kut ka jingim jong nga,” u la bynrap shuh shuh.
